Том 4 № 4 (2015): КММАнын ЖАРЧЫСЫ

Студенттердин өз алдынча иштөөсүн уюштуруу, анын аткарылышын көзөмөлдөө, алардын ой жүгүртүүсүн жана чыгармачылыгын, ошондой эле окуу жана адистик деңгээлин өркүндөтүүгө жардам берет. Студенттердин өз алдынча иштөө ыкмалары толугу менен кафедрада жүргүзүлөт.

Биз тараптан бүйлө сезгенүүсүнүн патологиясынын ар түрдүү формалары учурундагы кандын сары суусундагы IgA, IgM, IgG иммуноглобулиндердин жана шилекейдеги S-IgA бөлүнүп чыгууларынын камтылышын изилдөө жүргүзүлгөн. Бүйлө сезгенүүсүнүн патологиясын жалпы кабыл алынган схемасынын методикасы боюнча жүргүзүлгөн комплекстүү дарылоодон кийин оорулуунун ультрафиолет менен нурланылган өз канынын реинфузиясы менен дарылоо курсу жүргүзүлгөн. Кандын сары суусундагы IgA, IgM, IgG иммуноглобулиндеринин жана шилекейдеги S-IgA бөлүнүп чыгууларынын камтылышы баштапкы деңгээлге караганда жогорулоо тарабына тенденция бар экендиги белгиленген.

Улгайган адамдарга стоматологиялык жардам көрсөтүдө улуттук система белгилүү чектетиешелүү чараларды кабыл алат. Саламаттылыкты сактоо системасы, стоматолог – адис, улгайган адамдардын стоматологиялык жардамга муктаждыгын өзгөчүлүктөрун канаттандыруга даяр болусу зарыл. Биринчи кэзекте, алардын стоматологиялык статусун баалонун чектери аныкталат.

Макалада, тиштин пульпасына жана периодонттун ткандарына МТА Рутсил материалынын таасири морфологиялык изилдөөнүн жыйынтыгы келтирилген. Рутсил, андагы данекчелерин, ткандагы суюктуктун айланусууна жана алардын ортосундагы микро айлануу агымынын тамырчаларынын өсүп чыгуусуна тоскол болбой тургандыгы далилденди. Материалдын тийишкен чегинде жана анын ички массасында да тамырчалардын өсүп чыгуусу, Рутсил материалы, тиштин тканы жаңырып өсүүсүнө ууландыруучу таасири болбой тургандыгын көрсөттү. Байланыштыручу тамырчалардын, Рутсил материалына тыгыз тийишкен чектеринде жана материалдын ички массасында микро айлануу агымынын түзүлүсү жумшак ткандын айыгуусун тездетин, тиштин калыбына келүүсүн да тездетет.

Пародонтит өнөкөт оорусун дарылоонун жана хирургиялык протездөөго, б.а. денталдык имплантациялоого даярдоонун ар бир адамдын өзүнө гана ыңгайлуу жолдорун иштеп чыгуу керек экендеги аныкталган. Терапиялык жана хирургиялык дарылоонун методун тандоодо оорунун өзгөлүктөрү, стоматологиялык жана соматикалык статусун эсепке алуу керек.

Бул макалада композиттердин полимерлешүүдөн көлөмүнүн кичирейүүсү жана микрогибриддик кыттын тиштин жээгине дал келүү сапатын жакшыртуунун жолдору боюнча адабияттар каралган. Натыйжада - кытталган тиштин сезгичтиги, кыттын четинин сынышы жана өңүнүн өзгөрүсү азаят.

Адамдын дартын, тилдин абалы боюнча аныктоо – эң байыркы ыкмалардын бири. Ички мүчөлөрдүн дарты – тилдин абалына карата аныктоо жана болжоолорго, алардын тыгыз байланышта болуусу мүмкүндук берет. Стоматолог - адис, ооруну кабыл алганда тилдин абалындагы өзгөрүүлөрдү өз убагында байкоосу маанилүү элемент болуп эсептелет.

Макалада жаштар арасында маселе көтөрүлүп жатат: бул насыбай аттуу маңзат чегүү жана анын ооз көңдөйдүн чел кабыгында лейкоплакиясынын таралуусуна таасири каралган. Насыбай чеккен адамдардын стоматологиялык статусун аныктоо керек. Көрсөтмөлүү анкетирлөөнүн натыйжасы: насыбай чегүү көнүгүүгө жана көз карандылыкка алып келгендиги аныкталды. Автор насыбай боюнча жана аны чегүүнүн натыйжалары жөнүндө Кыргызстан дын калкынын маалыматсыздыгын жана караңгылыгын ачып көрсөттү. Бул маселе терең изилдөөлөрдү талап кылат.

Макалада көңдөйсүз тиш кариеси оорунун башталгыч кабылдоосу микроинвазивдүү инфильтрация, дарылоо ыкмасы - принципиалдуу жаны технологиясы көрсөтүлгөн.

Алынган маалымат текшерилген балдардын ооз көңдөйүнүн суюктугундагы липиддердин перекистик кычкылдануу көрсөткүчтөрү, ар кандай дарылоо схемаларына жана алдын алуу иштерине жараша жүргөн кычкылдануу-калыбына келүү процесстеринин даражасына байланыштуу экендигин аныктайт, өтө эффективдүү терапия текшерилген балдардын III-IV тайпаларында байкалды.

Балдардын ортодонтиялоого чейинки миофункциялык төп келбестигин эртээрек түзөтүү үчүн өзүнө гана ылайыктылган ченемдеги стандарттык эластнопозиционерди жана миогимнастиканы колдонуу, тиштин катарынын окклюзиясын өз абалына келтирет. Ошону менен катары эле, чайноо аппаратын калыбына келтирүү, жаак-тиш системасынын калыптануусу баланын өсүү, ан – сезимин туруктанышуу мезгелине туш келүүсүн камсыздайт.

Эрин жана таңдай нишан оорусу бар балдарда, өнөкөт герпетикалык стоматит жана гингивит ооруларын Лизак препаратын колдонуп комплекстүү дарылоо жыйынтыктары берилген. Көзөмөлдөөнүн алдында эрин жана таңдай тубаса нишан оорусу бар 36 бала болду. Алардын ичинде 20 бала өнөкөт герпетикалык стоматит, 16 бала гингивит оорусу менен болду. Өткөзүлгөн дарылоо перекистик радикалдардын уулуу таасирин төмөндөтүп, метаболикалык процесстердин өз денгелинде өтүүн камсыз кылды.

Ар кандай металлдардын куймаларынан пациенттердин тиштерине жасалган тиш протездеринин жакпагандагынан жабыркагандардын иммунологиялык абалын карап текшерүү жана аларды дарылоо ыкмалары.

Кыймылдап турган тиштерде пайда болгон шынаа сыяктуу кемтикти дарылоодогу терапиялык жана ортопедиялык ыкмалар берилди.

Төмөнкү эмгекте Кыргыз Республикасынын элине, өзгөчө айыл жергесинин жашоочуларына стоматологиялык жардам берүү, натыйжалуу камсыздандыруу системасына умтулуу, жеткиликтүүлүктү жогорулатуу, стоматологиялык жардамдын көлөмүн кеңейтүү стратегиясын иштеп чыгуу талкууланат.

Макалада иммедиат-протездөөнүн ыкмалары талкууланат, анда ортопедиялык дарылоонун кезектүүлүгү, операциядан кийинки жаранын айыгуу баскычтарына туура келуусу, жыйынтыгында өзүндөй отурусу менен бирге, жагымдуу көркөмүн да камсыздоо көрсөтүлгөн.

Временное протезирование при дентальной имплантации (обзор литературы, часть 2)

Статьяда металлокерамикалык тиш каптоо тиштерди өгөлөөлөрдүн сапатына анализ берилген.

Макалада тиштерди өгөөнүн учурга ылайыктуу методикасы чагылдырылган. Эки тегиздиктүү өгөө ыкмасынын теориялык негиздери жана практикалык тажрыйбалары көрсөтүлгөн.

Макалада Бишкек шаарынын калкынын ортопедиялык жардам үчүн кайрылууго себептерин деңгээлин баалоо боюнча социологиялык изилдөөлөрдүн маалыматтары берилген.

Анестезиянын жана анестетиктердин методдорун колдонуу жолу менен 5-14 жаштагы 150-гө жакын кичинекей балдардын жана өспүрүмдөрдүн тиштерин жулуу операциясынын жыйынтыктары берилди.

Жаак-бет жана моюндун ириңдүү жараларын жеринде дары-дармектер аркылуу даарылоо боюнча адабияттын тизмеси сунушталат. Антисептик, фермент, сорбенттерди жана башка ар кыл физикалык ыкмаларды колдонуу менен ириңдүү жараларды даарылоо жолдору үзгүлтүксүз жакшыртылып, жаңыланып жатканына карабастан, алардын жыйынтыктарын өтө ийгиликтүү деп саноого болбойт. Ириңдүү жараларды ириңдөө процессинин деңгээлине карай колдонулуп жаткан дары каражаттары туура таасир этүүчү сапатка ээ экендигин эске алуу менен даарылонуу оптималдаштыруу маселеси актуалдуу бойдон калууда.

Гайморо кобулyн тешилгенден кийинки ириңдешинин профилактикасы жаны дарылоо усулдары менен жүргүзүлгөн. Бул ыкмалардын эффективтүүлүгү оорулуларды жакынкы жана узак мөөнөттө кароодо байкалган.

18 оорунун травмадан кийин гаймора кобулусу тешилип кан менен толгон учурда аларды ириндеп кетишин алдын алууда антибиотиктер жана ферменттер жергиликтүү түтүк аркылуу колдонулган. Бул усулдун эффективтүүлүгү ооруларды жакынкы жана узак мөөнөттө кароодо байкалган.

35 жумадан 37 жума аралыгында ара төрөлгөн 152 ымыркайга изилдөө жүргүзүлгөн. Алар 2 топко бөлүнгөн: 50 ымыркай шарттуу түрдө дени сак жана 102 ымыркай аз салмактагы ара төрөлгөндөр болгон. Биринчи 7 күн аралыгында аз салмактагы ымыркайлардын дем алуусу менен жүрөгүнүн согушу дени сак ымыркайлардыкына караганда жогору болгон, ал эми кан басымы төмөн болгон. Ошондой эле, аз салмактагы ара төрөлгөн ымыркайлар кеч туңгактаган жана салмагын көбүрөөк жоготуп, кайрадан калыбына кеч келген.

Бул макалада кан тамыр шишиктеринин жаңы ыкмалары каралган. Пропанолол дарысынын молекулярдык деңгелдеги таасири аныкталган, ошондой эле бета-блокатор даарысы менен дарылоонун жыйынтыктары көргөзүлүп алардын дозалары аныкталган.

БТОИИБ деги №1,2,3,4 жаракаттар бөлүмдөрүндө биздин көзөмөлүбүздө жаш курагы 17ден 67ге чейин билек сөөгүнүн дисталдык метаэпифизи сынган 50 бейтап болду.Аларга бурчтук бекемдиги бар пластиналарды колдонуу менен алакан жактан кирүү жолу аркылуу билек сөөгүнүн дисталдык метаэпифизине остеосинтез аткарылган. Хирургиялык дарылоонун натыйжалары 3 айдан 1жылга чейинки мөөнөттө изилденди.Дарылоо натыйжаларын балоодо биз СОИ-1 боюнча 100 упайлык системасын колдондук.

Илимий чыгарманын жыйынтыгында кыргыз элинин келип чыгышынын генетикалык жана тарыхый көз караштары баяндалган. Кыргыз генефондунун мындан 5-6 мин жыл илгери аз-аздап Түштүк Алтайда жана Саяндарда келип чыгышы көрсөтүлгөн. Кыргыз элинин этникалык генеологиясынын түзмөгү ар кыл тарыхый доорлордо каралган.

Жүргүзүлгөн изилдөөнүн жайынтыгында мигранттар арасында кургак учуктун биринчи жолу диагнозу аныкталган оорулуулардын эң эле көп угурларынын саны Бишкек шаарында катталганы аныкталган бул көрсөткүч республикадагы ооруп калган мигранттардын жалпы санынан 36,2%-41,0% пайыз түзөт. 2012-2013 жылдары оорупкалган мигранттарды дарылоонун жетишкендигин химиятерапия эффективдүүлүгүнүн жайынтыктары менен салыштырылган болучу бул жалпы Бишкек ш. боюнча (2012 – 61,8%, 72,2% жана 2013 – 69,7%, 68,9% ылайыктуу), бирок бул көрсөткүгтөр республикалык көрсөткүгтөрдөн жана ЖДССУ (ВОЗ) стандарттарынан орчундуу төмөн (≥85%), негизги себеби бул жалпысынан мигранттар группасында дарылоо режимин бузучулардың көптүк саны болгону менен байланынтуу.

Карылар үйүнүн, 2014-2015 жылынын жаз мезгилиндеги анык тамактануусунун изилдөөсүнүн натыйжасында, күнүмдүк тамак тизмесиде негизги тамактандыруучу азыктардын(эт,балык,сүт,сүтазыктары) жетишсиздиги, углеводдордун ашыкча колдонулгандыгынан тамактануунун балансы жок болгондугу аныкталды.

Заманбап медицина рентген-контрасттык каражаттарды пайдалануу менен ар кандай дарылоо-дарт аныктоо жолдорун кенири пайдаланат. Ушуга байланыштуу рентген-контрасттык нефропатиянын өнүгүш көйгөйү пайда болду. Бир катар авторлор тарабынан бейтаптын курагы, коштоочу кант диабети, аз кандуулук, болгон бөйрөк жетишсиздиги ж.б. ушул сыяктуу бир нече козгоочу факторлору бөлүнөт. Бирок сандаган клиникалык изилдөөлөргө карабастан, контрастка байланыштуу нефропатиянын көптөгөн маселелери азыркы учурга чейин толук түшүнүктүү боло элек, мындай жагдай бул жаатта андан аркы изилдөөлөрдүн зарылчылыгына алып келет.

Кыргызстанда кесиптик жоопкерчиликти камсыздандыруу системасын түзүү аркылуу медициналык кызматкерлерди коргоо максатында өтө шашылыш чараларды иштеп чыгуу зарылчылыгы пайда болду. Саламаттык сактоо системасында медициналык персоналдын жетишпегендигинин себептери – дарыгерлер миграциясынын жогорку индексинде, алардын социалдык корголушу боюнча мамлекеттик чаралар системасынын жок болушунда, көйгөйлөрүнө карата жетиштүү даражада мамлекет жана коом тарабынан көӊүл бөлүнбөгөндүгүндө.

«Дарыгерлердин иштери» боюнча эл аралык тажрыйбанын оӊ жана терс жактары бар. Европалык өлкөлөрдөгү камсыздандыруу системаны медициналык жардамдын сапатын жогорулатууга көмөктөшкөн, соттук доолордун санын азайткан жана пациенттердин канааттануусун жогорулаткан камсыздандыруу системасынын эӊ эле натыйжалуу модели катары кабыл алууга мүмкүнчүлүк берет.

Изилдөөнүн максаты В, С, D гепатиттеринин үй-бүлөлүк очокторун талдоонун негизинде алдын алуунун жана көзөмөдөөнүн сапатын жакшыртуу болуп эсептелет. Талдоонун материалын 44 өнөкөт В, С, D гепатиттүү, 3,5 жаштан 69 жашка чейинки 15 үй-бүлөнүн “ЦАДМИР” гепатологиялык борборуда 2014-2015 ж. дарыланып жаткан оорулардын баяндамасы түздү. Гепатиттердин белгилери, вирустардын ДНК жана РНК сы ИФА жана ПЦР аркылуу тастыкталды. Yй-бүлөлүк очоктордогу гепатиттердин этиологиялык түзүмүндө В өнөкөт гепатити (θГ) үстөмдүк кылган; θГD жана θГС гепатиттери 20% - 13% түзүп, ал эми, θГВ жана θГСтин айкалышуусу 7% оорулууда кездешкен. Көпчүлүк учурда θГВнын үй-бүлөлүк очоктору 2 адамдан турган (66,7%), калган учурларда – 3-6 чейин θГ үй-бүлөнүн мүчөлөрүнөн турган. Бул абалда кандан жугуучу вирустук гепатиттердин бардык табигый жугуу жолдору камтылган. Изилдөөнүн жыйынтыгы бизде вирустук гепатиттердин үй-бүлөлүк очокторун калыптоого бүт эпидемиологиялык шарттардын бар экендигин айгинелейт, В, С гепатитинин вирусу жуккандарды диагностикалоо үчүн терең изилдөө керек экендигин, жалпы калкты эмдөө, тестиер балдарды ревакцинациялоо керек экендигин далилдейт.

Изилдөөнун максаты 14 жашка чейинки балдардын өнөкөт В жана D (ӨВВГжана ӨDВГ) вирустук гепатиттеринечалдыгышын жаш курагына карата иликтөө.Республикалык медико-информациялык борборунда 2010-2013жж аралыгындагы  чогултулган мамлекеттик №12- форма «Саламаттыкты сактоо уюмдарынын (УМБ, диспансер, үДТ) ишмердүүлүгүнүн отчету» изилденди. Биздин республикада 15 жашка чейинки балдардын ВГВ каршы эмделгенине карабастан, ӨВВГ карата ӨDВГ басымдуулук кылышы менен мүнөздөлгөн өнөкөт гепатиттерге чалдыгышы аныкталды. ӨDВ гепатитинде5-14 жана 1-4 жаштагы балдардын жабыркоосу (1- 90/0000, М- 50/0000 жана 1- 30/0000, М- 20/0000, ылайык), ал эмиӨВВГ түрүндө негизинен 5-14 жаштагы балдардын сыркоолошу айкындалды. Бир жашка чейинки наристелерде гепатиттин эки түрү тең 2013 ж. кездешкени байкалды (ӨВВГ жана ӨDВГ, 100 000 калкка карата 3 учур жана 1 учур). ӨВВГ 1-4 жаштагы балдарда 2012жылы гана тастыкталса (1 0/0000), ал эмиӨDВГ ар бир жылы аныкталып (1 0/0000ден), эң кобу 2011жылы (30/0000) табылганы белгилүү болду. ӨDВГ 5-14 жаштагы жеткинчектерде көбүрөөк катталганы такталды (1- 90/0000, М- 50/0000 жана 1- 2 0/0000, М- 10/0000, ӨDВГ и ӨВВГ, ылайык).