Том 2 № 2 (2018): КММАнын ЖАРЧЫСЫ

Корутунду: Онкология орууларында жүрөккө болгон метастаз өтө сейрек кездешет. Жүрөктүн митралдык клапанына метастаз болгон учурлар тууралуу баяндамалар жокко эссе. Бул баяндамада өпкөнүн шишик оорусунун жүрөктүн митралдык клапанына болгон метастазы көрсөтүлгөн.

Корутунду: Гинекологиялык инфекциялар менен ооруган аялдардын кош бойлуулуктун эрте 9-12 жумасында өз алдынча бойдон түшүүсүндө эндометрийдин кырындыларынын жана түйүлдүктүн кабыкчаларынын морфологиялык өзгөрүүлөрү болуп сезгенүүнүн пайда болушу, эндометрийдин бездеринин тыгыз жайланышы, хорион ворсиналарынын кан тамырлануусун начарлашы эсептелет. Муну менен катар эндометрийде жана децидуалдык кабыкчада кан куюлуу жана некроз процесстери кездешет.

Корутунду. Изилдөөнүн максаты болуп ЖКТОлары катталган бейтаптарда жана ЖКТОларынын оору коркунучу жогору болгон бейтаптарда коркунуч факторлорун аныктоо болуп саналат. Мындай коркунучтардын жашоо образдарынын өзгөрүшүнөн, дары караҗаттарын колдонуудан. Европалык сунуштамаларда чагылдырылган илимий ыкмаларды клиникада колдонууну объективдүү балоо жүгүзүү менен сүрөттөлөт. Материалдар җана ыкмалар: ЖКТОнын 18ден 80 жашка чейинки 400 кононардык бейтап госпиталдык этапта жана жогорку коркунучу бар 200 бейтап амбулатордук этапта изилдөгө алынат. Изилдөөнү җыйынтыктап Кыргыз Республикасында ҖКТОну алдын алуу багытындагы учурдагы кырдаалды талдоо җүргүзүүгө мүмкүнчүлүк берет.

Корутунду. Коронардык жүрөк оорусу (КЖО) менен ооруган бейтаптарга конвенциондук эмес тобокелчи факторлорун (КЭТФ) комплекстүү аныктоо өткөрүлдү. Улуттук Кардиология жана терапия борборунун, КЖО бөлүмүндөгү; КЖО, туруктуу чыӊалуу стенокардия менен стационардык даарылануудагы 54 бейтап текшерилди. Европалык кардиологдор коомунун DS-14 анкетасын дагы клиникалык суроолордун сурамжылоо тизмеси Кыргызстанда биринчи жолу колдонулду. Анда психологиялык тобокелдик факторлорунун (тынчсыздануу, депрессия) деӊгээли аныкталды. Ошондой эле социалдык-экономикалык статусун баалоо өткөрүлдү. Эӊ көп кездешкен КЭТФ болуп, киреше деӊгээлинин төмөндүгү (68,5 %), касташуу (44,4%), инсандын D-тиби (40,7%) аныкталды. КЭТФны өз убагында аныктоо максатында Европалык кадиологдор коомунун клиникалык суроолор сурамжылоо тизмеси, DS-14 анкета, Гамильтон шкаласын колдонуу КЖОну өз убагында аныктоо жана жөнгө келтирүү үчүн кардиологдорго, терапевттерге сунушталат.

Корутунду: Бул макалада неврологиялык бейтаптарга өпкөнүн узак жасалма желдетүүнүн(ӨЖЖ) тактикасы жана натыйжалары каралган. Изилдөө Саламаттык сактоо министрлигинин улуттук госпиталында жүргүзүлгөн (ССМ УГ). Изилдөөгө тандоонун критерийи катары узак ӨЖЖ – 48 саат бою жаткан 84 неврологиялык бейтаптар тандалган. Желдетүүнүн иштөө режими, жогорку дем алуу жолдорун кароосу, жогорку дем алуу жолдорун протездөө инфекциялык текшерүүнүн талаптары сакталып аткарылган. Неврологиялык нозологияга жана очагдын жайгашуусуна жараша ӨЖЖ көрсөтмөсүнүн түзүлүшүндө жана респиратордук жардамдын узактыгында айырмачылыктар жана экинчи иреттеги пневмониянын пайда болушунун кээ бир тобокелдик факторлору аныкталган.

Корутунду: макалда №1 ШКО ангионеврология жана №6 ШКО неврология бөлүмүндөрдө мээнин оор инфаркты жана мээнин өнөкөт ишемия оорусунун стационардык дарыланып жаткан бейтаптарынын тобокелдик факторлорун баалоонун салыштырма анализинин жыйынтыктарын келтирилди.

Корутунду: Эхинококкоз оорусу менен дарыланган 78 бейтапта зыянсыздандыруу үчүн димексид препараты колдолунулган иштин жыйынтыгы. 78 бейтаптын ичинен 46 (59%) аялдар, эркектер 32 (41%), жашы 18ден 72ге чейин болгон боордун эхинакоккозу менен ооруган бейтаптарда зыянсыздандыруу yчyн димексид препараты колдонулган. Клиникада 50% димексид аралашмасын колдонуу менен изилдooлoр жyргyзyлдy. Алынган тажрыйбаларда кoрсoтyлгoндoй 50% димексид эритмеси протосколекстерди 3-4 минутада эле oлтyрo алат. Оруунун кайра келип чыгышы (1 жылдын ичинде) катталган жок.

Корутунду: максат – тез аткарылуучу абдоминалдык хирургиядагы кабылдоолорго талдоо жүргүзүү. Курч хирургиялык ооруларга (холецистит, кысылган чурку, курч мунөздөгү ичегиден жин өтпөөчүлүк, ашказан менен он эки эли ичеги жарасынын перфорациясы) байланыштуу операция жасалган 103 бейтаптын ичинен 24ү (23,3%) оорунун кабылдоосуна чалдыгышкан. Көбүн эсе жараатык кабылдоо ( 24 бейтаптын 14үндө) орун алган, 4 бейтап – плевритке, 2 бейтап – абсцесске (ириӊдөө) жана 2 бейтап курч мүнөздөгү өпкө-жүрөк кемтиги дартына чалдыккан. Полиоргандык кемтикен улам 4 бейтап каза тапкан (3,9%).

Корутунду: Гипертензиалык геморрагиалык инсульт менен бейтаптардын хирургиялык дарылоонун жыйынтыгы боюнча, гипертензиялык мээге кан куюлуулар каракуш мээнин шаарчасында жайгашса, анда натыйжалуу хирургиялык ыкма деп арткы баш сөөктүн чункурчасынын декомпрессиалык трепанациясы сунушталынат. Гематома субкортикалдуу жайгашса, анын көлөмү 60 см³ ашпаса, анда келечектүү жакшы натыжа берет деп – баш сөөктүн резекциалык трепанациасы сунушталат. Эгерде инсульттук гематома медиалдуу (базалдык ядролор), вентрикулардуу жайгажса, анын көлөмү 60 см³ ашса, анда натыжалуу деп – баш сөөктүн пластикалык трепанациасы сунушталат. Мээнин ичиндеги гематоманы фрезеотомия аркылуу тешип сордуруп алуу ыкмасы, кан куюлгандан 20 күн өткөндөн кийингана жасалса жакшы натыжасын берет.

Корутунду: Илимий иште жамбаш сан муунун дисплазиясында алдын алуу диагностика жолдор менен салыштырмалуу дарылоосуна байланыштуу, берилген клиникалык текшерүүнү колдонулат, УЗИ жана рентген жамбаш сан муунун дисплазиясынын дарылоосунда, иштеп чыгарылган топ 3-кө бөлүнөт: 1-топко Фрейк жаздыгы, 2-топко Вилен шинасы, 3-топко иштеп чыгарылган Джумабеков түзүлүшү кирет. Ар бир топтун дароо жана узак мөөнөтүнүн натыйжалары изилденген.

Корутунду: Бул макалада хирургиялык кийлигишүү учурундагы инфекцияларга тийиштүү көйгөйлөр берилди. Макалада ар түрдүү ата мекендик жана чет элдик оорукана ичиндеги хирургиялык инфекцияларга арналган адабий булактарга талдоо жүргүзүлдү. Маанилүү маселе болуп Кыргызстандагы, Россия, АКШ жана Европадагы аталган көйгөйдүн актуалдуулугу, инфекциянын айынан болуп жаткан экономикалык жоготуулар эсептелет.

Корутунду: изилдөөнүн максаты өзгөчө ич көӊдөйүнүн хирургиялык өтүшүп кеткен ооруларын алдын алууга жана чечүүгө натыйжалуу жана ошондой эле декасан менен димексидке баа берүү, жыйынтыктарын 130 бейтаптарды (30 бейтаптардын көзөмөл тобу, декасан менен 50 бейтаптардын, димексид менен 50 бейтаптардын). Берилген баалоо клиникалык, инструменталдык жана лабораториялык изилдөө ыкмалары колдонулган (жаракаттын эхоморфометриялык изилдөөсү). Контролдук топто жараттын ырбаптары 26,7% менен өтүшүп, качан декасан колдонгондо 10% жана димексид колдонгондо 6,0% болду.

Кортунду: Бул макалада бутун үшүк алып кеткен бейтаптардын хирургиялык жана консервативдик жол менен дарылоодогу жыйынтыктарынын салыштырмасы көрсөтүлдү. Улуттук хирургиялык борбордо 2016-жылдын үчтүн айынан 2018-жылдын үчтүн айына чейин ар кандай даражада бутунан үшүк алган 67 бейтапка медициналык жардам көрсөтүлгөн. Жалпы бейтапттардын клиникалык көрүнүшү, белгилери жана локалдуу статусу, лабораториялык белгилери (жалпы каны, заарасы, биохимиялык анализи) аныкталган. Бутту үшүк алган учурда дарылоо ыкмасын тандоодо үшүк алган буттун тканынын жабыркашышын тереңдигине жана үшүктүн даражасына байланыштуулугу тастыкталды.

Аннотация: Баш-мээсинен оор жаракат алган 104 оорулуулардын маалыматтары талданган. Баш мээ-нин жаракаттуу кысылуусунун операциядан кийинки мезгилинде бейтаптарды патогенетикалык дарылоонун системасы иштелип чыккан. Анын мунѳзү жана багыты клиникалык баскыч, тигил же бул декомпенсациялык параметрдин үстѳмдүгү жана ошондой эле клиникалык инструменталдык изилдөөлөрдүн маалыматтарына таянган көрсөткүчтөрдүн динамикасы менен аныкталат.

Аннотация: Баш мээнин жаракаттуу кысылуусунун операциядан кийинки мезгили баскычтар менен мүнѳздѳлѳт. Операция жасалган кездеги клиникалык баскыч ѳзгѳрүүнүн динамикасын аныктайт. Баш-мээсинен оор жаракат алган 104 оорулуулардын маалыматтары талданган. Жабыркагандардын жаш курагы 12 ден 79 жашка чейин. Изилденгендердин ичинде эркектер – 88 (84,6%), аялдар – 16 (15,4%). Декомпенсациянын тереңдеши же анын кайра ѳѳрчүүсү жалпы мээ, виталдык, локалдык жана куралдуу изилдѳѳ ыкмаларынын маалыматтары сыяктуу 4 параметр менен шартталат.

Корутунду: Мурун оорулары менен ооруган бейтаптарды баалоо 140 бет оору менен бейтаптардын ичинде баалуу өткөрүлгөн «Вербалдуу-түс тест» менен . Риносинусит оорусунда биринчи бир бөлүк соматикалык оору деп аныкталган, курчуу өнөкөт болгон риносинуситте сезүү оору белги болгон. Өнөкөт болгон ринитте психогендик оору белгиси баамдылык кылат. Оору белгилер баалуу түзгөн компонентке оорунун патогенезин өзгөчөлүктөрүнө баа берип жана даарылоо стратегиясын аныктайт.

Корутунду: Бул изилдөөдө, тоолуу аймакта иштеген “Кумтөр” кенинин жумушчуларынын вестибулярдык жана угуу анализаторлоруна болгон таасиринин жыйынтыгы көрсөтүлгөн. Алынган жыйынтыктар, 5 жылдан ашык оор жабдуулар менен иштеген операторлордун нейросенсордук чала угууга, өзгөчө угуу органдарынын четки жана борбордук бөлүктөрү чоң коркунучта экенин күбөлөндүрөт.

Корутунду: Макала баланын сүйлөө жана психо-эмоционалдык жактан өнүктүрүү үчүн зарыл болгон түзөтүү иш-аракеттерин кылуу максатында ымыркайлардын тубаса угуу жөндөмдүүлүгүнүн бузулушун өз убагында аныктоо маселесине арналат. Жашоонун биринчи жылында балдардын угуу жөндөмдүүлүгүнүн бузулушун кеч аныктоо дүлөйлүк, дудуктун өнүгүшүнө жана майыптыкка алып келет.

Корутунду: макалада УДИ жана СА-125 онкомеркерлери аркылуу жумуртка безинин эндометриялык кистасын инвазивдүү эмес эрте диагностикалоо боюнча изилдөөнүн жыйынтыктары берилген. Эндометриялык кистаны хирургиялык дарылоодон кийинки жумуртка безинин резервдик мүмкүнчүлүктөрүн болжолдоодо антимюллергормонун пайдаланууну натыйжалуулугу далилденди.

Корутунду: Бул макалада 30 жашта аялдардын сейрек кездешкен атопикалык эндометриозунун клиникасы сүрөттөлөт. Оруу баянынан: Жатындагы аденомиоз, эки жолку кесарево операциясынан кийинки ичтин түз булчуңуна метастазы деп белгиленди. Шишик 3х4 см, клиникасы, диагноз коюу жана коштолгон (гормондук+хирургиялык) дарылоо.

Корутунду: Бул иште 2017-жылдын январь айынан тартып декабрь айына чейин Шаардык Перинаталдык Борборго (ШПБ) төрөткө жаткырылган көп бала бойго бүткөн аялдардын төрөт баянына ретроспективдүү талдоо берилген. Көп бала бойго бүткөн кош бойлуулуктун жыштыгы, кош бойлуулуктун клиникалык жүрүшүнүн өзгөчөлүктөрү, төрөт жана төрөттөн кийинки мезгили иликтенди. Изилдөөнүн жүрүшүндө адабияттык маалыматтарга талдоо жүргүзүлдү. Төрөтүүнүн кесарча кесүү же табигый төрөт жолдору аркылуу төрөтүүнүн оптималдуу усулун тандоо үчүн көрсөтмөлөргө жана каршы көрсөтмөлөргө баалоо жүргүзүлдү.

Корутунду. Изилдөөнүн максаты эктопиялык кош бойлуулукта органды сактап калуучу операциянын мүмкүнчүлүгүн көрсөтүү. Жатындан сырткары бойго бүтүүнүн өз убагында аныктоо жана дарылоо аялдын организиминин репродуктивдүү функциясын жоготууга алып келүүчү түйүлдүк жаткан жердин жарылуусу, курсак ичиндеги кан агуулар сыяктуу олуттуу кабылдоолордун алдын алуу мүнкүнчүлүгүн түзөт. Бул макалада ар түрдүү жердеги эктопиялык кош бойлуулуктун аялдын орган жана репродуктивдик функциясын сактап калуучу операция жолу менен бүткөн 3 клиникалык учуру талдоого алынган.

Корутунду: Республикалык жугуштуу оорулар бейтапканасында 2015-2018-жылдары дарыланган кызамык оорусу менен ооруган 162 бейтаптын бейтап баяны изилденген. Бейтаптар 2 бөлүккө бөлүнгөн: 1-бөлүк – 2015-жылы кызамык менен ооругандар, 2-чи – 2017-2018-жылдары кызымык менен ооруган бейтаптар. Бул бөлүктөрдүн арасында клиникалык жана эпидемиологиялык өзгөчөлүктөрү аныкталган.

Корутунду: Балдардын ара төрөлүшүндөгү медико-биологиялык кооптуу факторлор каралды. Ара төрөлгөн 61 ымыркай изилдөөгө алынды. Контолдук группаны дени сак жаны төрөлгөн 30 ымыркай бала түздү. Алынган маалыматтарда оорунун пайда болушуна көп модификациялуу кооптуу факторлор табылды: төрөгөн эненин жашы жогору (35 жаштан өйдө), эненин экстра же урогениталдык оорулары, начар акушердик анамнез, кош бойлуулуктун патологиялык өөрчүсү.

Корутунду: Тубаса кемтик менен төрөлгөн балдардын медициналык-биологиялык кооптуу факторлору көрсөтүлдү. Тубаса кемтик менен төрөлгөн 49 ымыркай анализденди. Контролдук тайпаны дени сак 30 ымыркай түздү. Оорунун өрчүшүндө эң маанилүү кооптуу факторлор бөлүнүп көргөзүлдү: жашы жогору энелер (35 жаштан жогору), энелердин урогениталдык оорулары, өтө жагымсыз акушердик анамнез, кош бойлуулуктун патологиялык өтүшү.

Корутунду: Республикалык жугуштуу оорулар клиникалык ооруканасында 2017-жылы дарыланган 52 бейтаптын өлүмгө дуушар болгон тарых баянына клиникалык-лабораториялык изилдөө жүргүзүлгөн. Клиникалык диагноздун түзүмүндө көбүнчө жугуштуу ичеги карын оорулары жана курч кармаган жугуштуу вирус чакырган дем алуу органдарын оорулары болгон. Каза болгон бейтаптардын арасында ымыркай балдар көбүрөөк кездешкен (90,3%). Жандандыруу бөлүмүнө түшкөн ар бир экинчи каза болгон бала кеч кайрылган, алар 2,9±0,7 күн дарыланышкан. Кечиктирилгис синдромдордун узактыгы жана кездешүүсү каза болгон балдардын эң негизги кечиктирилген синдром мээнин шишүсүү болгон.

Корутунду: Ош шаардык жугуштуу оорулар бейтапканасына жаткырылган 0-7 жашка чейинки 384 бейтап текшерилген. Дизентерия менен ооруган балдардын оорусунун негизги козгогучу Shigella Flexneri болгон. Регрессиялык анализдин жардамы менен клиникалык-эпидемиологиялык маалыматтар боюнча дизентериянын оор түрлөрүнүн салыштырмалуу тобокелдик ыктымалдыгы эсептелген. 3 айдан 3 жашка жана 3-6 жашка чейинки балдарда дизентериянын оор түрлөрү көбүрөөк кездешет. Ууландыруу белгилеринин жана гемоколиттин көп убакытка созулганы, преморбиддик фонунун кесепети, суперинфекциянын өнүгүшү, кабылдоосу жана кечиктирилгис синдромдордун бейтаптардын кеч түшкөн убагында оорунун оор түрлөрүнүн ыктымалдыгын жогорулатат.

Корутунду: курч кармаган дем алуу органдарындагы вирус чакырган оорунун тамагы буулган түрү (круп) менен, адреналин дармеги менен дем алган (ингаляция) жугуштуу оорулар бейтапканасында дарыланган 0-6 жашка чейинки курактагы 64 бейтаптын бейтап баяны салыштырмалуу клиникалык лабораториялык анализденген. Бейтаптар 2 топко бөлүндү: I топ – туздуу-щелочтук ингаляция жана гидрокортизон менен алган круп синдрому менен 32 бала жана гидрокортизон, II топ – адреналин менен ингаляция алган менен 32 бейтап. Адреналин менен ингаляция алган бейтаптарда ылдамыраак өзгөрүш болгон, башка ингаляция алгандарга караганда. 1 топтун бейтаптарында өпкөнүн сезгениши азыраак кездешкен жана ооруканада болуу мөөнөтүнүн узактыгы азайган.

Кортунду. Макалада ал ички жана тышкы булактардын негизинде, уюшкан топтордун балдардын гигиеналык билим берүү боюнча буга чейин окуган материалдарды чагылдырат.

Коротундуу. Бишкек шаарынын мектеп окуучулар арасында стоматологиялык абалынын көрсөткүчтөрү изилденген. Окуучулар жашы боюнча топтолгон, 7ден 18 жашка чейин. Кариестин таралышы 95,5%±0,98 түздү, туруктуу тиштердин кариес интенсивдүүлүгү бойго жеткен сайын көбөйүүдө 1,81±0,17ден 7 жашында 6,64±0,8 чейин 18 жашында.

Корутунду: Макалада тиш системасынын башка ооруларга салыштырмалуу балдар жана өспүрүмдөр арасында дистопия тиш пайда менен байланыштырган. 946 студент сурамжылоого дистопия 12,06% аныкталган.

Корутунду: Бул макалада Бишкек шаарындагы № 37 мектеп-гимназиядагы балдар жана өспүрүмдөр арасында орто аныкталган тиш түзүлүшүнүн аномалияларынын салмыштырмалуу анализи өткөрүлгөн. Пациенттин жашына жараша тиш түзүлүшүнүн аномалияларынын көбөйүү тенденциясы бар. Бул кичине убактылуу тиштөө-жылы балдардын аномалиялар саны, ошондой эле туруктуу тиштөө ири экендиги кийинки жылдарда ачыкка чыккан. алдын алуу иштерин жакшыртуу зарылдыгы жөнүндө тыянак жана балдар топтору жүргүзүлгөн алдын ала текшерүү боюнча кошуу ортодонт, ошондой эле тиш түзүлүшүнүн аномалиялардын өсүшүн кыскартуу максатында диспансердик топторду түзүү жана жүргүзүү, кабыл алуусуна эм.

Резюме: Макалада адистер-медиктерди чет тилге окутуунун заманбап ыкмалары көрсөтүлгөн. Окутуунун атайын модели сунушталган.

Корутунду: Макалада Кыргыз Республикасынын анестезиология жана кайра жандандыруу адистигинин тарыхий өөрчүшү жөнүндө жазылат.