СТАМБУЛ ПРОТОКОЛУНУН ПРИНЦИПТЕРИН КОЛДОНУУ МЕНЕН КЫЙНООГО АЛУУ МААЛЫНДАГЫ СОТТУК-МЕДИЦИНАЛЫК ЖАНА ПСИХОЛОГИЯ-ПСИХИАТРИЯЛЫК ЭКСПЕРТИЗАЛАРДЫ ӨТКӨРYYДӨГY КЫЙЫНЧЫЛЫКТАР
Аннотация
Корутунду. Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасынын атайын статистикасынын берген маалыматында адамдарды кыйноолор жана адамкерчиликсиз катуу мамиле жасаган фактылар боюнча 435 арыздын жана кайрылуунун 402 ишине кылмыш ишин козгоодон баш тартылган. Бул иштин 92% тузот. Ал эми 2017-жылдын 9 айында адамдарды аёоосуз кыйнаган, катаал мамиле жасалган, 325 арыздын фактысынын 287 не кылмыш иши козголгон эмес (88,3 %). Жарандардын аёоосуз кыйноолорго учурап жаткандыгын соттук-медициналык жана психоло-психиатриялык жактан талдоонун жыйынтыгында тергоо органдарынын улам кылмыш иштерин козгоодон баш тартып жаткандыктарынын кээ бир себептери менен фактылары ачыкка чыкты. Алар томонкулор:
1) Экспертизаны дайындоо боюнча токтом чыгаруунун тартиби ошол токтомду чыгарып жаткан адамдын иштиктуу аракетине байланыштуу болуп, убактылуу создуктурулуп калышынан коз каранды.
2) Корутундуну чыгаруу томондогудой себептерден улам создугуп калышы ыктымал:
2.1. Жабырлануучунун экспертизага оз убагында келбей калышы;
2.2. Медициналык документтердин толук болбой калышы:(жабырлануучунун медициналык мекемеге кайрылуу учурунда же анын стационардык же амбулатордук шартта дарылануу мезгилинде),
2.3. Жаракатты пайда кылган себептердин изилдешинин толук болбой калышы да изилдоо убактысын узартып коюшу мумкун;
2.4. Экспертиза дайындоонун мумкунчулугун жана изилдоонун мунозун эске албаган конумуш суроолордун коюлуп калышы .
3) Экспертизаны дайындоо жонундо кылмыш ишин кароочулардын, жабырлануучунун, анын жактоочусунун жана куноолунун(шектелуучунун) оз убагында тааныштырылбай калышы;
4) Экспертизаны кайталап жургузууго томондогулор себеп болот:
4.1 Врачтар тарабынан 003-3у жана эксперттер тарабынан 003-4у жана 003-05у формаларын сапатсыз толтурулушуна.
4.2 Врачтар тарабынан денеге келтирилген жаракатты морфологиялык суроттоп жазууда толук эмес жана туура эмес толтуруулар орун алат. Ошол себептен бул жараттын качан болгондугун, канчалык денгеелдеги оор же женил экендигин аныктоого кыйынчылык келтирет;
4.3 Экспертизага тиешелуу кесиптеги адистерди оз убагында ишке тартпагандык;
4.4. Сот-медициналык экспертиза менен психологиялык-психиатрдык корутундулардын бири-бирине карама-каршы жыйынтыгы.
Ключові слова:
Стамбул протоколу, кыйноо, ырайымсыз, адамкерчиликсиз,кемсинтуучу, кадыр-баркы, соттук-медициналык корутунду, экспертиза, корутунду.Посилання
1. Эффективное документирование насилия, пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания. Практическое руководство для медицинских специалистов всех уровней здравоохранения и других ведомств Кыргызской Республики.- Бишкек, 2014. - 216 с.
2. Стамбульский протокол. Руководство по эффективному расследованию и документированию пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания. Физические доказательства пыток. Глава V. - ОБСЕ, Центр в Бишкеке, Издание организации объединенных наций, №2.04.XIV. 3. - С. 161-233.
3. Правила проведения судебно-медицинских экспертиз в Кыргызской Республике. - Бишкек, 2012.
4. Международная статистическая классификация болезней и проблем, связанных со здоровьем. Десятый пересмотр. МКБ-10. - Бишкек, 2002. - С. 115-125.
