L-АРГИНИН ДАРЫСЫНЫН БИЙИК ТООЛУУ ДИЗАДАПАТАЦИЯЛАРГА БОЛГОН ТААСИРИ
Аннотация
Максаты: деңиз деңгээлинен 4100 метр бийиктиктеги түндүк Эңилчек (Чыгыш Тянь-Шань) базалык альплагеринде, L-аргинин дарысынын бийик тоолуу дизадаптацияга тийген таасирин салыштырмалуу изилдөө.Материалдар жана ыкмалар: Лейк-Луис сурамжылоосунун жардамы менен коюлган, бийик тоолуу дизадаптация диагнозуна кабылган 28 адамдын кандын кычкылтек менен камсыздалышы (SрO2), артериалдык кан басымы жана жыйрылуу жыштыгы 4100 бийиктикте 24 саат ичине текшерилди. Негизги топ 16 адамдан түзүлгөн жана алар аспартат L-аргинин дарысын пероралдык колдонуу үчүн суюк эритме түрүндө (Тивортин дарысы, өндүрүш Юрия-Фарм, Украина) 1 грамм (5 мл) дозасында күнүнө 8 жолудан кабыл алышкан. Ал эми, контролдук топ 12 адамдан турган жана алар Тивортин дарысын кабыл алышкан эмес. Жыйынтыктар: контролдук топко салыштырмалуу аспартат L-аргинин дары-
сын кабыл алган негизги тобундагы адамдарда бийик тоолуу дизадаптациянын симптомдорунун тез токтотушу белгиленген. Бир эле учурда, аларда гемодинамика жана SрO2 көрсөткүчтөрүндө да жагымдуу жылыштар байкалган (артериалдык кан басымдын төмөндөшү жана жүрөк жыйрылуусунун жайлашы). Негизинен, Тивортин кабыл алган адамдар дарынын терс таасирлерин сезишкен эмес.
Корутунду: аспартат L-аргинин дарысы пероралдык колдонуу үчүн суюк
эритме түрүндө бийик тоолуу аймагында оптимизациялоо үчүн сунушталууга тийиш. Ар кандай даражадагы курч кармаган тоо оорусунда бул препараттын натыйжалуулугун изилдөөсү максатка ылайык
Ключові слова:
бийик тоолуу аймактагы адаптация, бийик тоолуу дизадапта- ция, L-аргинин, ТивортинПосилання
1. Миррахимов М.М., Гольдберг П.Н. Горная медицина. - Фрунзе: Издательство «Кыргызстан», 1978. - 184 с.
2. Бримкулов Н.Н., Хамзамулин Р.О. Острая горная болезнь //Здравоохранение Кыргызстана. 1994. - №3-4. - С. 21-30.
3. АкуновА.Ч., СарыбаевА.Ш. Острая горная болезнь и новое в её патофизиологии // Наука и новые технологии. - 2010.- №1. - С. 119-121.
4. Li Y., Zhang Y., Zhang Y. Research advances in pathogenesis and prophylactic measures o f acute high altitude illness. Respiratory Medicine 2018. 145:145 152, DOI:https://doi.org/10.1016/j. rmed.2018.11.004
5. JacksonA.I.R., Cumpstey A.F., Grocott M.P.W. Acute high-altitude pathologies and their treatment. Current Opinion in Endocrine and Metabolic Research 2020, 11:42-48.
6. Beall C.M., Laskowski D., Erzurum S.C. Nitric oxide in adaptation to altitude. FreeRadicBiolMed. 2012. 52(7): 1123-1134. doi: 10.1016/j.freeradbiomed.2011.12.028
7. Schneider J-C., Blazy I., Dechaux M., Rabier D., Mason N.P., Richalet J-P. Response o f nitric oxide pathway to l-arginine infusion at the altitude o f4,350 m. European Respiratory Journal 2001. 18(2):286 292.
8. Mansoor J. K., Morrissey B. M., Walby W. F., Yoneda K. Y., Juarez M., Kajekar R., Schelegle E.S. L-arginine supplementation enhances exhaled NO, breath condensate VEGF, and headache at 4342 m. High Altitude Medicine and Biology 2005. 6(4):289-300. https://doi.org/10.1089/ham.2005.6.289
9. Roach RC., Bartsch P., Hackett PH., Oelz O. The Lake Louise Acute Mountain Sickness Scoring System // Hypoxia and Molecular Medicine. - 1993. - P. 272-274.
10. Roach RC., Hackett PH, Oelz O., Bartsch P., Luks AM., Maclnnis MJ. The 2018 Lake Louise acute mountain sickness score // High Alt Med Biol. - 2018. - № 19(1). P 4-6.
11. Гунина Л. М., Винничук Ю. Д., Дмитриев А. В., Высочина Н. Л., Безуглая В.В., Носач Е. В. Тивортин аспартат: новый безопасный и эффективный фармакологический препарат для стимуляции работоспособности спортсменов. Украгнський журнал медицини, бюлогп та спорту. - 2017. - № 3 (5). - С. 229-244. DOI: 10.26693/jmbs02.03.229
12. Лутай Ю.А., Крючкова О.Н., Ицкова А.А., Лебедь Е.И. Эффективность препарата Тивортин в лечении пациентов со стабильной стенокардией напряжения // Кримський терапевтичний журнал - 2013. - №1. - С. 65-69.
13. Жаринова В.Ю., Бутинец Ж.С., Павленко Л.А. Эффективность применения L-аргинина в лечении хронической сердечной недостаточности у больных с ишемической болезнью сердца пожилого возраста // Семейная медицина. - 2014. - №5 (55). - С. 34-38.
14. Siques P, Brito J, Schwedhelm E, Pena E, Leon-Velarde F, De La Cruz JJ, Boger RH and Hannemann J. Asymmetric Dimethylarginine at sea level is a predictive marker of Hypoxic Pulmonary Arterial Hypertension at High Altitude. Front. Physiol. 2019. - 10:651. doi: 10.3389/ fphys.2019.00651
