БИШКЕК ШААРЫНДАГЫ АБАНЫН БУЛГАНУУ ШАРТЫНДА ЖЫТ СЕЗҮҮ АНАЛИЗАТОРУНУН АБАЛЫ
DOI:
https://doi.org/10.54890/1694-8882-2025-2-187Аннотация
Жылытуу мезгилинде калк жыш жайгашкан шаарларда атмосфералык абанын абалы дем алуу үчүн жараксыз болуп, дем алуу органдарынын, анын ичинде жыт сезүү анализаторунун абалына зыян келтирет. Бул изилдөөнүн максаты Бишкек шаарынын абасынын булгануу шарттарында жыт сезүү анализаторунун абалын изилдөө болуп саналат. Изилдөөгө 150 дени сак катышуучу кирди, алар жыт билүү функциясын баалоо үчүн олфактометриядан өтүштү. Натыйжалар абанын булганышынын деңгээли жыт сезүү анализаторунун абалына терс таасирин тийгизерин көрсөттү, мында эң айкын бузулуулар суук мезгилде байкалат. Бул маалыматтар экологиялык шарттардын калктын ден соолугуна тийгизген таасирин түшүнүүнүн маанилүүлүгүн баса белгилейт, айрыкча булгануунун деңгээли жогору болгон шаарларда. Жыт сезүү анализаторунун жана мүмкүн ден соолуктун башка аспектилеринин андан ары начарлашына жол бербөө үчүн Бишкек шаарынын абасынын булганышынын деңгээлин төмөндөтүү боюнча чараларды көрүү зарыл. Мындай иш-чаралар экологиялык демилгелерди жана жарандардын ден соолукту сактоо үчүн айлана-чөйрөнү коргоонун маанилүүлүгү жөнүндө билим берүүнү камтышы мүмкүн. Изилдөө абанын булганышын жана анын адамдын ден соолугуна тийгизген таасирин чечүүгө комплекстүү мамиле жасоонун маанилүүлүгүн баса белгилейт, бул акырында шаар тургундарынын жашоо сапатын жакшыртышы мүмкүн.
Ключові слова:
жыт сезүү анализатору, абанын булганышы, жогорку дем алуу жолдорунун оорулары, жыт берүүчү, жыттык топтом, жыт сезүү босогосу, жыттын диагностикасыПосилання
1. Всемирный банк. Анализ качества воздуха в Бишкеке: распределение источников PM 2,5 и меры по сокращению выбросов. Сентябрь 2023. Режим доступа: https://documents1.worldbank.org/curated/en/099110123211026149/pdf/ P1708700eb70970c709c3a0059cc89ef642.pdf
2. Индекс качества воздуха (AQI) в г. Бишкек [Электронный ресурс]. Режим доступа: https://www.iqair.com/ru/ kyrgyzstan/bishkek (дата обращения в период с 02.12.24 по 31.01.25)
3. Hummel T, Sekinger B, Wolf SR. ‘Sniffin’sticks': olfactory performance assessed by the combined testing of odor identification, odor discrimination and olfactory threshold. Chemical senses. 1997;22(1):39-52. https://doi.org/10.1093 /chemse/22.1.39
4. Насыров В.А., Солодченко Н.В., Мадаминова М.А., Алиева З.М., Красноштанова А.С. Новые перспективы ольфактометрии. Вестник КГМА им. И.К. Ахунбаева. 2023;5:194-200. https://doi.org/10.54890/1694-6405_2023_5_194
5. Амираев Э., Сонода Т., Бриллиантова В., Холл К., Есентаева З., Хьюго Ж. и др. Борьба с загрязнением воздуха в Бишкеке: дорожная карта по улучшению качества воздуха. Справка АБР № 272; 2023. 11 с.http://dx.doi.org/10.22617/ BRF230533-3
6. MOVE GREEN. Сезонный отчет по качеству атмосферного воздуха в Бишкеке. Осень 2023. 2024; Режим доступа: https://movegreen.kg/2024/01/20/sezonnyj-otchet-po-kachestvu-vozduha-v-bishkeke-osen-2023-g/
7. Zhang E, Shuai G, Xiaofeng Z, Shiyi X, Xinyue H, Jun F, et al. Optimization of air pollution in beijing from mobile sources. Sakharov readings 2021: environmental problems of the XXI century: Proceedings of the 21st International Scientific Conference, 20-21 May 2021, Minsk, Republic of Belarus. 2021:224-226. https://doi.org/10.46646/SAKH-2021-2-224-226
8. Ицкович А.А. Исследование возбудимости обонятельного анализатора как метод гигиенической оценки загрязнения атмосферного воздуха. Гигиена и санитария. 1955;8: 9-11.
9. Ajmani GS, Suh HH, Pinto JM. Effects of Ambient Air Pollution Exposure on Olfaction: A Review. Environmental health perspectives. 2016;124(11):1683-1693. https://doi.org/10.1289/EHP136
10. Алексеева Н.С., Иллариошкин С.Н., Пономарева Т.А., Федотова Е.Ю., Иванова-Смоленская И.А. Нарушения обоняния при болезни Паркинсона. Неврологический журнал. 2012;17 (1):10-14.
11. Дмитриева Н.Г., Ениколопов С.Н. Нарушения обоняния при психических расстройствах. Социальная и клиническая психиатрия. 2019;29(4):96-99.
##submission.downloads##
Жарыяланганы
Як цитувати
Номер
Розділ
