МЕЖДУНАРОДНОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ  АСТМЫ И АЛЛЕРГИИ У ДЕТЕЙ - ISAAC В КЫРГЫЗСТАНЕ:  ИСТОРИЯ, ОБОСНОВАНИЕ И МЕТОДИКА

Ш.А. Сулайманов; Н.Н. Бримкулов; О.Ж. Узаков; Ж.К. Муратова; А.А. Автандилов

doi:10.54890/1694-8882-2024-5-130

Ш.А. Сулайманов Н.Н. Бримкулов О.Ж. Узаков Ж.К. Муратова А.А. Автандилов

DOI:

https://doi.org/10.54890/1694-8882-2024-5-130

Аннотация

Кыргыз Республикасында (Бишкек, Жалал-Абад, Балыкчы) балдардагы бронх астмасынын жана аллергиянын таралышын эл аралык ISAAC программасынын ыкмасы менен изилдөө балдар арасында жүргүзүлгөн. Бул оорулардын таралышы боюнча эпидемиологиялык изилдөөлөр бизге дүйнөдөгү ушундай эле изилдөөлөрдүн натыйжалары менен салыштырууга мүмкүндүк берди. Бирок, бүгүнкү күндө бул маалыматтар ISAAC программасынын IV фазасына ылайык эпидемиологиялык изилдөөлөрдү уюштуруу менен жаңыртылышы керек. Бүгүнкү күндө Нарын, Балыкчы, Ош жана Жалал-Абад шаарларындагы жаңы ISAAC борборлору Оклендде (Жаңы Зеландия) эл аралык каттоодон өттү. Ар кандай климаттык, географиялык жана экологиялык аймактарда жашаган атопиялык оорунун тарыхы бар балдар аллергиянын белгилерин эрте аныктоо үчүн, ISAAC программасынын алкагында жигердүү изилдөөгө алынышы керек. ISAACпрограммасынын анкетасын балдар арасында аллергияны эрте аныктоо үчүн баштапкы медициналык-санитардык жардамдын дарыгерлеринин милдеттүү медициналык документтеринин тизмесине кеңири киргизүү максатка ылайыктуу. Балдардын аллергиялык ооруларынын сенсибилизация спектрин аныктоо үчүн биз ALEX заманбап молекулярдык аллергологиялык тестирлөөнүн натыйжаларын талдап жатабыз. Кыргыз Республикасынын калкынын балдарынын арасында аллергиялык патологиянын таралышы жөнүндө маалыматтар балдарга жана өспүрүмдөргө аллергиялык жардам көрсөтүүнү уюштурууну жакшыртуу боюнча чаралардын комплексин иштеп чыгууга мүмкүндүк берет.

Ключові слова:

бронх астмасы, аллергия, балдар, ISAAC, молекулярдык диагностика.

Посилання

1. РАДАР. Аллергический ринит у детей: рекомендации и алгоритм при детском аллергическом рините. Научно-практическая программа. Москва; 2015. 80 с.

2. Ашералиев М.Е. Маймерова Г.Ш., Джанузакова Н.Э., Омушева C.Э. Особенности течения аллергических заболеваний и их иммунологическая профилактика. Вестник КГМА им. И.К. Ахунбаева. 2013;4(2):86-89.

3. Боронбаева Э.К. Современные методологические аспекты эпидемиологических и клинических исследований аллергической патологии у детей [Автореф. дис.]. Бишкек; 2005. 23 с.

4. Муратова Ж.К., Бримкулов Н.Н., Сулайманов Ш.А. Распространенность атопического дерматита среди школьников, проживающих в г. Жалал-Абад по данным ISAAC. Вестник КГМА им. И.К. Ахунбаева. 2016;4:16-18.

5. Геппе Н.А., Колосова Н.Г., Кондюрина Е.Г., Малахов А.Б., Ревякина В.А. Национальная программа. Бронхиальная астма у детей. Стратегия лечения и профилактика. М.: «МедКом-Про»; 2021. 228 с.

6. Бримкулов Н.Н., Сулайманов Ш.А. Влияние обучающих программ на качество жизни детей, больных бронхиальной астмой. Российский педиатрический журнал. 2001;5:19-22.

7. Хаитов М.Р., Намазова-Баранова Л.С., Ильина Н.И., Кубачева О.М., Бахерт С., Хеллингс П.В. и др. ARIA 2019: алгоритмы оказания помощи при аллергическом рините в России. Российский Аллергологический Журнал. 2020;17(1):7-22. https://doi.org/10.36691/RAJ.2020.17.1.001

8. Global Initiative for Asthma. 2023 GINA Report, Global Strategy for Asthma Management and Prevention. 2023; Available from: https://ginasthma.org/2023-gina-main-report/

9. Giavina-Bianchi P, Aun MV, Giavina-Bianchi M, Ribeiro AJ, Agondi RC, Motta AA, et al. Hereditary angioedema classification: Expanding knowledge by genotyping and endotyping. World Allergy Organization Journal. 2024;17(5):100906. https://doi.org/10.1016/j.waojou.2024.100906

10. Шахова Н.В., Кашинская Т.С., Камалтынова Е.М. Распространенность бронхиальной астмы и аллергических заболеваний среди детей. Аллергология и иммунология в педиатрии.2022;2:5-12.

11. Джорбаева А.А., Байбосова Ч.К., Алмазбекова Н.А. Загрязнение атмосферного воздуха в городе Бишкек и заболеваемость детей за 2015-2018 годы. Сборник мат. VII Нац. конгресса с межд. участием «Здоровые дети -будущее страны». Бишкек, КГМА им. И.К. Ахунбаева. 2023;Прил. 6:206-207.

12. Цопова, Б.К. Кадырова, Э.А. Рахатова, С.Д., Гавазова С.Д. Распространенность лямблиоза у детей 3-5 лет в детских учреждениях г. Бишкек и г. Ош. Вестник КРСУ. 2018;18(2):161-165.

13. Hossny E, Adachi Y, Anastasiou E, Badellino H, Custovic A, El-Owaidy R, et al. Pediatric asthma comorbidities: Global impact and unmet needs. World Allergy Organization Journal. 2024;17(5):100909. https://doi.org/10.1016/j.waojou. 2024.100909

14. Pawankar R, Baena-Cagnani CE, Bousquet J, Canonica GW, Cruz AA, Kaliner MA, et al. State of World Allergy Report 2008: Allergy and Chronic Respiratory Diseases. World Allergy Organisation Journal. 2008 (Supp. 1): S4-S17. https://doi.org/10.1097/1939-4551-1-S1-S4

15. Сулайманов Ш.А., Жуманалиева М.Б., Муратова Ж.К., Сулайманова А.Ш. Факторы, влияющие на риск развития бронхиальной астмы у детей в Кыргызской Республике. Вестник Ошского государственного университета. 2020;2-5:79-85.

16. Геппе Н.А., ред. Бронхиальная обструкция на фоне острой респираторной инфекции у детей дошкольного возраста: диагностика, дифференциальная диагностика, терапия и профилактика. М.: МедКом-Про, 2019. 80 с.

17. Геппе Н.А. Острые инфекции дыхательных путей у детей. Диагностика, лечение и профилактика: клиническое руководство. 2-ое изд.М.: МедКом-Про; 2020. 232 с.

18. Asher MI, Weiland SK. The International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC). ISAAC Streering Committee. Clin. Exp. Allergy. 1998;28(suppl. 5):52-66.

19. Brożek JL, Bousquet J, Agache I, Agarwal A, Bachert C, Bosnic-Anticevich S, et al. Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA) guidelines: 2016 revision. J. Allergy Clin. Immunol. 2017;140(4):950-958. https://doi.org/10/1016/j/jaci. 2017.03.050

20. Enarson DA. Fostering a spirit of critical thinking: the ISAAC story. Int J Tuberc Lung Dis. 2005;9(1):1.

21. Papi A, Brightling C, Pedersen SE, Reddel HK. Asthma. Lancet. 2018;391(10122):783-800. https://doi.org/10.1016/ S0140-6736(17)33311-1

22. Anonymous. Guinness World Records. London: Guinness World Records, Ltd; 2004. Reported in: ISAAC Newsletter, ISAAC; March 2004. Available from: http://isaac.auckland.ac.nz/news/newsletters/news200403.pdf

23. Mallol J, Crane J, von Mutius E, Odhiambo J, Keil U, Stewart A, et al. Stewart. The International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC). Phase Three: A global synthesis. Multicenter Study. Allergol Immunopathol (Madr). 2013;41(2):73-85. https://doi.org/10.1016/j.aller.2012.03.001

24. Сулайманов Ш.А., Муратова Ж.К. Атопический дерматит у детей: факторы риска, клиника и терапия. Российский вестник перинатологии и педиатрии. 2016;61(4):145-146.

25. Сулайманов Ш.А., Сагынбаева Г.А., Усекова Э.А. Распространенность симптомов аллергического ринита среди школьников юга Кыргызстана по данным опросника ISAAC. Аллергология и иммунология. 2007;8(1):72.

26. Ташматова Г.А., Халматова Б.Т., Миррахимова М.Х. Рапространенность аллергических заболеваний у детей, проживающих в промышленных городах Узбекистана (по данным анкетирования). Журнал теоретической и клинической медицины. 2020;3:140-145.

27. Тороев Н.А., Бримкулов Н.Н., Сулайманов Ш.А. Эпидемиология аллергических заболеваний у детей КР. Центрально-азиатский медицинский журнал. 2003;9(Прил.):119-121.

28. World Health Organisation. Global Alliance against chronic respiratory diseases (GARD) basket: a package of information, surveillance tools and guidelines, to be offered as a service to countries. Geneva: World Health Organisation; 2008. Available from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/43913/9789241596794_eng.pdf