АРТЕРИЯЛЫК ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕНЕН ООРУГАНДАРДЫН ЖҮРӨК-КАН ТАМЫР ТОБОКЕЛДИГИН ЖОГОРУЛАТУУЧУ ЖАНА КОШТООЧУ КОМОРБИДДИК ПАТОЛОГИЯНЫН ЖЫШТЫГЫ
Аннотация
Изилдөөнүн максаты: артериялык гипертензия менен ооруган орулуулардын жүрөк-кан тамыр тобокелдигин жогорулатуучу коморбиддик патологиянын пайда болуу жыштыгын изилдөө. Материалдар жана ыкмалар: изилдөө Швейцариянын «Эффективдүү башкаруу жана алдын алуу» долбоору тарабынан колдоого алынган «Кыргыз Республикасындагы артериялык гипертензия жана башка жүрөк-кан тамыр оорулары менен ооруган бейтаптарды башкарууну аныктоочу факторлорду талдоо жана баалоо» долбоорлорунун алкагында жүргүзүлгөн. Кыргызстандагы жугуштуу эмес оорулар”. 2022- жылга гипертония диагнозу менен каттоодо турган бейтаптардын медициналык документтерине талдоо жүргүзүлдү. Изилдөө жүргүзүү үчүн Үй-бүлөлүк дарыгерлер тобу (ҮДТ) Биринчилик үлгү бирдиги (БУБ) катары пайдаланылды. ҮДТ популяциянын санына пропорционалдуу тандоонун жардамы менен тандалып алынган. Пациенттин медициналык документтери – Экинчилик үлгү бирдиги (ЭУБ). Бир ҮДТдан 40 медициналык карта тандалып алынган. Кыргыз Республикасынын бүткүл аймагы боюнча гипертония менен ооругандардын 3675 медициналык картасы изилденген. Бейтаптардын жашы 19 жаштан 93 жашка чейин (орто жашы 62±9 жаш). Сурамжылоого катышкандардын басымдуу бөлүгүн аялдар (2567 респондент – 69,9%), эркектер – 1108 адам (30,1%) түздү. Изилдөө натыйжалары. Кошумча оорулардын ичинен жүрөктүн ишемиялык оорусу (46,5%), стенокардия (31%) жана обструктивдүү апноэ синдрому (22,4%) болгон. Эркектер арасында жүрөктүн ишемиялык оорусу (55,0%), стенокардия (38,8%) жана өнөкөт жүрөк жетишсиздиги (26,9%), ал эми аялдар арасында жүрөктүн ишемиялык оорусу (42,8%), стенокардия (27,7%), обструктивдүү уйку менен ооруган. Апноэ синдрому (22,3%). Корутунду. Гипертония менен ооруган бейтаптарда 85% учурларда кошумча патологиялар катталган, бул пациенттин абалын бир топ начарлатып, жүрөк-кан тамыр системасынын жалпы тобокелдигин жогорулаткан. Ошол эле учурда, коштолгон оорулардын арасында жүрөк патологиясы басымдуулук кылат, биринчи кезекте коронардык артерия оорусунун ар кандай варианттары, алардын жыштыгы аялдарга салыштырмалуу эркектерде басымдуулук кылган.
Ключові слова:
артериялык гипертензия, коштолгон патология, жүрөк-кан тамыр тобокелдиги, жүрөк-кан тамыр оорулары.Посилання
1. Ярмухамедова Д.З., Юсупов О.Ф. Оценка эффективности обучающей программы в условиях поликлиники на приверженность к лечению больных артериальной гипертонией. Вестник КГМА им. И.К. Ахунбаева. 2016;2:23-25.
2. World Health Organization. Cardiovascular Diseases (CVDs) 2017. [Accessed November 2, 2017]. Available from: http://www.who.int/mediacen tre/factsheets/fs317/en/
3. Smith SC, Collins A, Ferrari R, Holmes DR Jr, Logstru, S, McGhi, DV, et al. Our time: a call to save preventable death from cardiovascular disease (heart diseaseand stroke). Circulation. 2012;126(23):2769–2775. https://doi.org/10.1161/CIR.0b013e318267e99f
4. Laslett LJ, Alagona P, Clark BA 3rd, Drozda JP Jr, Saldivar F, Wilson SR, et al. The worldwide environment of cardiovascular disease: prevalence, diagnosis, therapy, and policy issues: a report from the American collegeof cardiology. J Am Coll Cardiol. 2012;60(25):S1–S49. https://doi.org/10.1016/j.jacc.2012.11.002
5. Tytel B, Callahan K. Shifting Paradigm: How the BRICS AreReshaping Global Health and Development. New York:Global Health Strategies Initiative; 2012.
6. Mathers C, Stevens G, Mascarenhas M. Global Health Risks: Mortality and Burden of Disease Attributable to Selected Major Risks. Geneva: World Health Organization; 2009. Available from: https://iris.who.int/handle/10665/44203
7. World Heart Federation. Cardiovascular disease risk factors. 2015. Available from: http://www.world-heart-federation.org/cardiovascular-health/cardiovascular-disease-risk-factors/ (Accessed 18/05/2015).
8. World Health Organization. Top ten causes of death. 2015. Available from: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/ (Accessed17/05/2015).
9. Lackland DT, Weber MA. Global burden of cardiovascular disease and stroke: hypertension at the core. Can J Cardiol. 2015;31(5):569-71. https://doi.org/10.1016/j. cjca.2015.01.009
10. paril S, Acelajado MC, Bakris GL, Berlowitz DR, Cífková R, Dominiczak AF, et al. . Hypertension. Nat Rev Dis Prim (2018) 4:18014. https://doi.org/ 10.1038/nrdp.2018.14
11. Полупанов А.Г., Концевая А.В., Халматов А.Н., Алтымышева А.Т., Суворова Е.И., Романова Т.А. и др. Распространенность артериальной гипертензии среди жителей малых городови сельской местности Кыргызской Республики: этнические особенности (по данным международного исследования “ИНТЕРЭПИД”). Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2013;12(6):4-8. https://doi.org/10.15829/ 17 28-8800-2013-6-4-8
12. Батыралиев Т.А., Махмутходжаев С.А., Кыдыралиева Р.Б., Алтымышева А.Т., Джакипова Р.С., Жорупбекова К.Ш. и др. Распространенность факторов риска неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике (исследование STEPS). Кардиология. 2016;56(11):86-90. https://doi.org/10.18565/ cardio.2016.11.86-90
13. Официальный сайт ЦЭЗ КР. Режим доступа: http://cez.med.kg
14. Централизованный банк данных правовой информации Кыргызской Республики. Национальная программа “Здоровое сердце каждому кыргызстанцу к 2010 году”. Режим доступа: http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/6052?cl=ru-ru
15. Централизованный банк данных правовой информации Кыргызской Республики. Государственная программа профилактики и контроля неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике на 2013-2020 годы. Режим доступа: https://cbd.minjust.gov.kg/ 94880/edition/483652/ru
16. Mancia G, Kreutz R, Brunström M, Burnier M, Grassi G, Januszewicz A, et al. 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Association (ERA) [published correction appears in J Hypertens. 2024 Jan 1;42(1):194]. J Hypertens. 2023;41(12):1874-2071. https://doi.org/10.1097/ HJH.0000000000003480
