ДЕСЯТЬ КЛЮЧЕВЫХ ИННОВАЦИЙ В СТОМАТОЛОГИИ  ЗА ПОСЛЕДНЕЕ ДЕСЯТИЛЕТИЕ (ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ)

Т.К. Абдышев

doi:10.54890/1694-8882-2025-2-215

Т.К. Абдышев

DOI:

https://doi.org/10.54890/1694-8882-2025-2-215

Аннотация

Акыркы он жыл ичинде стоматология тармагында диагностика, дарылоо, пландоо жана алдын алуу иштерин түп-тамырынан өзгөрткөн технологиялык жетишкендиктер болду. Бул макала клиникалык практикада кеңири колдонууга ээ болгон он негизги инновацияны талдайт: 3D басып чыгаруу, санарип стоматологиясы (CAD/CAM технологиялары), интраоралдык сканерлер, лазердик технологиялар, минималдуу инвазивдик ыкмалар, стволдук клеткалар менен тиш регенерациясы, имплантологиядагы навигация системалары, жасалма интеллект, заманбап стоматологиялык материалдар жана телемедицина.
Ар бир технология стоматологиялык кызмат көрсөтүүнүн тактыгын, сапатын жана натыйжалуулугун жогорулатууга көмөктөштү. Айрыкча, бейтаптын өзгөчөлүктөрүнө ылайык жекече дарылоо ыкмаларына басым жасалат. Жасалма интеллекттин радиографияны чечмелөөдөгү жана дарылоону автоматташтыруудагы ролу, ошондой эле телемедицинанын жеткиликтүүлүктү жакшыртуудагы мааниси да каралат.
Салыштырма таблицалар жана графиктер бул технологиялардын натыйжалуулугун жана практикадагы колдонулуш деңгээлин көрсөтөт. 15 илимий булагынын негизинде, автор замандын талабына ылайык билимди үзгүлтүксүз жаңыртып туруу жана кесиптик кызматташтык керек деген тыянак чыгарат.

Ключові слова:

стоматология, инновация, 3D басма, CAD/CAM, лазер, жасалма интеллект, биоматериалдар, телемедицина, регенерация, диагностика

Біографія автора

Т.К. Абдышев, И.К. Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясы

Балдар стоматология кафедрасы

Посилання

1. World Health Organization. Oral health. 2021. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/oral-health

2. Petersen PE, Bourgeois D, Ogawa H, Estupinan-Day S, Ndiaye C. The global burden of oral diseases and risks to oral health. Bulletin of the World Health Organization. 2005;83(9):661-669.

3. Dawood A, Marti Marti B, Sauret-Jackson V, Darwood A. 3D printing in dentistry [published correction appears in Br Dent J. 2016 Jan 22;220(2):86. https://doi.org/10.1038/sj.bdj.2016.50.]. Br Dent J. 2015;219(11):521-529. https://doi.org/ 10.1038/sj.bdj.2015.914

4. Scarfe WC, Azevedo B, Toghyani S, Farman AG. Cone Beam Computed Tomographic imaging in orthodontics. Aust Dent J. 2017;62 Suppl 1:33-50. https://doi.org/10.1111/adj.12479

5. Malcangi G, Patano A, Trilli I, Piras F, Ciocia AM, Inchingolo AD, et al. Therapeutic and Adverse Effects of Lasers in Dentistry: A Systematic Review. Photonics. 2023;10(6):650. https://doi.org/10.3390/photonics10060650

6. Бактыбеков С., Калбаев А.А. Распространенность и использование цифровой технологии, применяемой в области стоматологии в Кыргызской Республике. Вестник КГМА им. И.К. Ахунбаева. 2022;3:85-91. https://doi.org/10.54890/1694-6405_2022_3_85

7. Chen Y, Wei J. Application of 3D Printing Technology in Dentistry: A Review. Polymers. 2025;17(7):886. https://doi.org/10.3390/polym17070886

8. Turkyilmaz I, Wilkins GN. 3D printing in dentistry - Exploring the new horizons. J Dent Sci. 2021;16(3):1037-1038. https://doi.org/10.1016/j.jds.2021.04.004

9. Marques S, Ribeiro P, Falcão C, et al. Digital Impressions in Implant Dentistry: A Literature Review. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(3):1020. https://doi.org/10.3390/ijerph18031020

10. Beuer F, Schweiger J, Edelhoff, D. Digital Dentistry: An Overview of Recent Developments of CAD/ CAM Generated Restorations. British Dental Journal. 2008;204:505-511. http://doi.org/10.1038/sj.bdj.2008.350

11. Parker S. Lasers in dentistry: introduction and overview. Dental Nursing. 2007;3(6):310-314. https://doi.org/10.12968/ denn.2007.3.6.29720

12. Bharathi P, Bharath R, Mithun U, Vinutha K, Bhargavi M, Betsy T. Lasers and Implant Dentistry: An Update. International Journal of Oral Care and Research. 2020;8(1):11-13. https://doi.org/10.4103/INJO.INJO_5_20

13. Perrone BR, Bottesini VC, Duarte DA. Minimal intervention dentistry: What is its clinical application and effectiveness in different continents? - A scoping review. J Conserv Dent Endod. 2024;27(2):134-139. https://doi.org/10.4103/JCDE. JCDE_274_23

14. Silva EJNL, De-Deus G, Souza EM, Belladonna FG, Cavalcante DM, Simões-Carvalho M, et al. Present status and future directions - Minimal endodontic access cavities. Int Endod J. 2022;55 Suppl 3:531-587. https://doi.org/10.1111/iej.13696

15. Shah P, Aghazadeh M, Rajasingh S, Dixon D, Jain V, Rajasingh J. Stem cells in regenerative dentistry: Current understanding and future directions. J Oral Biosci. 2024;66(2):288-299. https://doi.org/10.1016/j.job.2024.02.006

16. Fugazzotto PA. Implant and Regenerative Therapy in Dentistry: A Guide to Decision Making. Wiley-Blackwell; 2009. 424 p.

17. Block MS, Emery RW. Static or Dynamic Navigation for Implant Placement-Choosing the Method of Guidance. J Oral Maxillofac Surg. 2016;74(2):269-277. https://doi.org/10.1016/j.joms.2015.09.022

18. Negi S, Mathur A, Tripathy S, et al. Artificial Intelligence in Dental Caries Diagnosis and Detection: An Umbrella Review. Clin Exp Dent Res. 2024;10(4):e70004. https://doi.org/10.1002/cre2.70004

19. Gao S, Wang X, Xia Z, Zhang H, Yu J, Yang F. Artificial Intelligence in Dentistry: A Narrative Review of Diagnostic and Therapeutic Applications. Med Sci Monit. 2025;31:e946676. Published 2025 Apr 8. https://doi.org/10.12659/MSM.946676

20. Кирьянова С.А. Все о пломбировочных материалах в современной стоматологической практике. Вестник науки. 2025;3(1(82)):1293-1297.

21. Patel BJ, Surana P, Patel KJ. Recent Advances in Local Anesthesia: A Review of Literature. Cureus. 2023;15(3):e36291. https://doi.org/10.7759/cureus.36291

22. Леванов В.М., Голуб Е.А., Агашина А.И., & Гаврилова Е.П. Состояние и перспективы применения информационных и телекоммуникационных технологий в стоматологии (обзор). Журнал телемедицины и электронного здравоохранения. 2021;7(1):39-48.