КЕНЖЕ МЕКТЕП ЖАШЫНДАГЫ БАЛДАРДЫН ВЕГЕТАТИВДИК ТУРУКТУУЛУГУ ЖАНА АНЫН ЖҮРӨК КАГУУ ЫРГАГЫНЫН ӨЗГӨРГҮЧТҮК КӨРСӨТКҮЧТӨРҮНӨ ТИЙГИЗГЕН ТААСИРИ
DOI:
https://doi.org/10.54890/1694-8882-2025-1-159Аннотация
Бул статья – ар түркүн вегетативдик туруктуулуктагы мектеп жашындагы балдардын жүрөк кан тамыр тутумунун иштөө механизмин изилдөө үчүн арналган. Иштөөнү калыптандыруу тутумунун ыгынан тайып, өзгөрүшүн табуу үчүн, балдардын вегетативдик өзгөргүчтүгүнүн туруктуулугун же туруксуздугун изилдөө жүргүзүлгөн. Изилдөө мектеп жашындагы 7-11 жашка чейинки тайпадагы 60 балага жүргүзүлгөн. Вегетативдик туруктуулуктун деңгеелин таап бышыктоо үчүн. Чех окмуштуусу М. Гавлинованын “Социум вегетатика” деген издү 2-факторлук сурамжылоо китепчеси колдонулган. Калыптандыруу тутмдарынын кызмат өтөө абалы, жүрөк кагуу ыргагынын өзгөргүчтүгүн Р.М. Баевдин ыкмасы аркылуу изилдөө менен бышыкталат. Жүрөк кагуу ыргагынын жыштыгы, артериалдык кан басым жана чыңалуунун математикалык индексин аныктоо жүргүзүлгөн.
Изилдөөнүн жыйынтыгында 50% балдарда эң бийик вегетативдик туруксуздук байкалган, ошол эле убакта кыздарда 23,6% га жогору, балдарга караганда. Жүрөк кагуу ыргагынын өзгөргүчтүк параметрлери боюнча 40-60% учурунда, жүрөк кан тамыр тутумунун калыптануусунун, нормотондук түрү байкалган. Симпатикотония 24-61% учурда, бирок көбүнчө вегетативдик туруктуулук байкалган кыздарда катталган. Чыңалуу индекси 50-60% учурда, канаттандырарлык диапазондо жайгашкан, бирок калыбынан тайган дисстрес вегетативдик туруктуулуктагы кыздарда катталган.
Ключові слова:
вегетативдик туруктуулук, вегетативдик туруксуздук, жүрөк кагуу ыргагынын өзгөргүчтүгү, чыңалуу индекси, калыбына кетирүүчү механизмдер, калыбынан тайган дисстрес.Посилання
1. Полкова К.А., Прокопенко Л.А. Оценка социальной адаптированности и вегетативной устойчивости студентов технического института. Ученые записки университета имени П.Ф. Лесгафта. 2018;5(159):383-387.
2. Sаtагkulova AM, Aisaeva ShYu, Shanazarov AS. ndividual-typological features of regulation of cardiorhythm in foreign students during education process. Heart, Vessels and Transplantation. 2019;3:199-202. https://doi.org/10.24969/ hvt.2019.155
3. Артамонова С.Ю., Аммосова А.М., Захарова Н.М., Маркова С.В., Степанова Л.А., Ханды М.В. Состояние вегетативной нервной системы у подростков города Якутска. Вестник Северо-Восточного федерального университета имени М.К. Аммосова. Серия: Медицинские науки. 2018;4(13):33-38. https://doi.org/10.25587/ SVFU.2018.4(13).20742
4. Багнетова Е.А., Кавеева И.А., Сафонова В.Р. Анализ социально-психологической адаптированности и вегетативной устойчивости учащихся среднего Приборья и Зауралья. Фундаментальные исследования. 2014;1:51-54.
5. Киселева Е.В., Киселев Н.Н. Адаптация студентов в высшем учебном заведении: анализ затруднений, поиск ресурсов. Сибирский педагогический журнал. 2019;2:57-63.
6. Яковлева Л.В., Шангареева Г.Н. Вариабельность сердечного ритма и особенности психологического статуса у юных хоккеистов. Казанский медицинский журнал. 2015;96(4):675-679.
7. Чернышева Е.А., Асанбекова Ж.А., Бектурсунов Т.М., Маматова К.Т., Сабыр кызы А, Русаков Л.А. и др. Особенности вегетативной устойчивости и вариабельности сердечного ритма у детей школьного возраста. Международный журнал прикладных и фундаменталных исследований. 2023;8:18-23. https://doi.org/10.17513/mjpfi.13565
8. Сабыр кызы А., Русаков Л.А., Чиркина М.А., Чернышева Е.А. Сравнительные особенности физического развития и функционального состояния регуляторныхисистем организма у детей младшего школьного возраста с низким и высоким уровнем вегетативной устойчивости. Сборник статей Международного научно-исследовательского конкурса, г. Петрозаводск, 27 марта 2024 г. Пертозаводск: Новая наука; 2024:21-35.
##submission.downloads##
Жарыяланганы
Як цитувати
Номер
Розділ
