ПАЛЛИАТИВНАЯ ПОМОЩЬ ДЕТЯМ: МИРОВЫЕ ТЕНДЕНЦИИ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ В  КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКЕ (ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ)

М.К. Турдуматова; Н.Н. Савва; Э.К. Макимбетов; О.Ю. Труханова; О.В. Красько

doi:10.54890/1694-8882-2025-1-18

М.К. Турдуматова Н.Н. Савва Э.К. Макимбетов О.Ю. Труханова О.В. Красько

DOI:

https://doi.org/10.54890/1694-8882-2025-1-18

Аннотация

Учурда дүйнө жүзүндө медицинанын жаңы багыты – паллиативдик жардам тездик менен өнүгүүдө. Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюму бардык өлкөлөрдүн өкмөттөрүнө оор айыкпас дартка чалдыккан ар бир бала үчүн паллиативдик жардамды жеткиликтүү кылууну сунуштайт. Макаланын максаты: дүйнөдөгү учурдагы практикаларды жана өлкөдөгү учурдагы абалды карап чыгып, Кыргыз Республикасында балдар үчүн паллиативдик жардамды өнүктүрүү багыттарын сунуштоо. Материалдар жана методдор. PubMedде, ошондой эле алдыңкы эл аралык жана улуттук уюмдардын (Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму, Европанын паллиативдик жардам ассоциациясы, ж.б.) веб-сайттарында жана Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук базасында акыркы 30 жылдагы илимий иштердин адабияттык кароосу жүргүзүлгөн. Кыргыз Республикасында улуттук деңгээлде балдарга паллиативдик жардам көрсөтүү системасы жок экени белгиленди. Бирок анын калыптанышы жана тез өнүгүшү үчүн бардык шарттар бар. Айыкпас дартка чалдыккан баланын жана анын үй-бүлөсүнүн паллиативдик педиатрияга жеткиликтүүлүк укугун ишке ашыруунун келечектүү багыттары сунушталды. Алардын ичинде – стационардык жана амбулатордук кызматтарды этап-этабы менен ачуу боюнча узак мөөнөттүү мамлекеттик саясатты иштеп чыгуу, медицина кызматкерлеринин үзгүлтүксүз билим алуу тутумун түзүү жана паллиативдик жардамга муктаж балдардын реестрин түзүү аркылуу алардын муктаждыктарын баалоо жана комплекстүү көп тармактуу колдоо үчүн финансылык-экономикалык пландаштыруу жүргүзүү бар.

Ключові слова:

балдар үчүн паллиативдик жардам, паллиативдик педиатрия

Посилання

1. World Health Organization. Palliative Care [Internet]. Available from: https://www.who.int/health-topics/palliative-care

2. World Health Assembly. Resolution WHA67.19. Strengthening of Palliative Care as a Component of Comprehensive Care Throughout the Life Course. 2014. Available from: https://bookofauthorities.info/documents/2014/resolution-wha67-19-strengthening-of-palliative-care-as-a-component-of-comprehensive-care-throughout-the-life-course/

3. United Nations Human Rights Committee. Report of the Special Rapporteur on Torture, A/IYAC/10/44. January 14, 2009. Available from: https://www.ohchr.org/ en/press-releases/2009/10/committee-rights-child-examines-report-chad

4. Kübler-Ross E. On Death and Dying. New York: Macmillan; 1969. 286 p.

5. Bluebond-Langner M. The Private Worlds of Dying Children. Princeton (NJ): Princeton University Press; 1978. 302 p.

6. World Health Organization. Cancer Pain Relief and Palliative Care in Children. Geneva: WHO; 1998. Available from: https://iris.who.int/handle/10665/42001

7. Jassal S. Basic Symptom Control in Paediatric Palliative Care. Rainbow’s Children’s Hospice; 1999.

8. World Health Organization. National Cancer Control Programmes. Policies and Managerial Guidelines. 2nd ed. Geneva: WHO; 2002. 180 p. Available from: https://iris.who.int/handle/10665/42494

9. IMPaCCT. Standards for Paediatric Palliative Care in Europe. Eur J Palliat Care. 2007;14(3):2-7.

10. Ладбрух Л., Пейн Ш., Совет Директоров ЕАПП. Белая книга: стандарты и нормы хосписной и паллиативной помощи в Европе. В кн. Паллиативная помощь взрослым и детям: организация и профессиональное обучение. Сборник документов ВОЗ и ЕАПП. М.: Р.Валент; 2014:23-82.

11. World Health Organization. WHO Guidelines on the Pharmacological Treatment of Persisting Pain in Children with Medical Illnesses. Geneva: WHO; 2012. PMID: 23720867

12. Гармонди К., Ларкин Ф., Пейн Ш. Белая книга: Основные компетенции, необходимые для оказания паллиативной помощи. В кн.: Паллиативная помощь взрослым и детям: организация и профессиональное обучение. Сборник документов ВОЗ и ЕАПП. М.: Р.Валент; 2014:87-115.

13. Элснер Ф., Центено К., Чето Ж. Рекомендации по разработке образовательных программ в паллиативной медицине в Европейских медицинских ВУЗах. В кн.: Паллиативная помощь взрослым и детям: организация и профессиональное обучение. Сборник документов ВОЗ и ЕАПП. М.: Р.Валент; 2014:119-141.

14. World Health Organization. Strengthening Palliative Care as a Component of Comprehensive Care. WHO Secretariat Report. Geneva: WHO; 2014. 5 p.Available from: https://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/wha67/a67_r19-en.pdf

15. World Health Organization. Integrating Palliative Care and Symptom Relief into Paediatrics: A WHO Guide for Health-Care Planners, Implementers, and Managers. Geneva: WHO; 2018. 87 p. Available from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/274561/9789241514453-eng.pdf?sequence=1

16. Arias-Casais N, Garralda E, Rhee J, de Lima L, Clark D, Hasselaar J, et al. EAPC Atlas of Palliative Care in Europe 2019. Vilvoorde: EAPC Press; 2019. 197 p. Available from: https://www.hospiz.at/wordpress/wp-content/uploads/2019/07/EAPC-Atlas-2019-final-web.pdf

17. World Health Organization. Guidelines on the Management of Chronic Pain in Children. Geneva: WHO; 2020. 40 p. Available from: https://iris.who.int/ bitstream/handle/10665/337999/9789240017870-eng.pdf?sequence=1

18. Worldwide Hospice Palliative Care Alliance. Global Atlas of Palliative Care 2nd Edition. 2020. 120 p. Available from: https://www.palliativecare.in/wpcontent/uploads/2020/10/Global-Atlas-2nd-Edition-2020.pdf

19. EAPC Children and Young People’s Reference Group. European Charter on Palliative Care for Children and Young People [Internet]. September 2022. Available from: https://icpcn.org/wpcontent/uploads/2023/01/FINAL-EAPC-CYP-Charter-1.pdf

20. Benini F, Papadatou D, Bernadá M, Craig F, De Zen L, Downing J, et al. International Standards for Pediatric Palliative Care: From IMPaCCT to GO-PPaCS. J Pain Symptom Manage. 2022;63(5):e529-e543. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2021.12.031

21. Goldman A, Hain R, Liben S, editors. Oxford Textbook of Palliative Care for Children. Oxford: Oxford University Press; 2012. 500 p.

22. Marston J, Boucher S, Downing J. International Children's Palliative Care Network: A Global Action Network for Children with Life-Limiting Conditions. J Pain Symptom Manage. 2018;55(2 Suppl):S104-S111. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2017.03.024

23. WHO Expert Committee on Cancer Pain Relief and Active Supportive Care. Cancer Pain Relief and Palliative Care: Report of a WHO Expert Committee [Internet]. Geneva: WHO; 1990. 76 p. Available from: https://iris.who.int/handle/10665/39524

24. Hanks G, Cherny N, Christakis N, Fallon M, Kaasa S, Portenoy R, editors. Oxford Textbook of Palliative Medicine. 4th ed. Oxford: Oxford University Press; 2010:9-16.

25. Carlos C, Bolognesi D, Biasco G. Comparative Analysis of Specialization in Palliative Medicine Processes within the WHO European Union. J Pain Symptom Manage. 2015;49(5):861-870. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2014.10.019

26. Shamieh O, Richardson K, Abdel-Razeq H, Mansour A, Payne S. Gaining Palliative Medicine Subspecialty Recognition and Fellowship Accreditation in Jordan. J Pain Symptom Manage. 2020;60(5):1003-1011. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2020.05.016

27. Arias-Casais N, Garralda E, Pons JP, Marston J, Chambers L, Downing J, et al. Mapping Pediatric Palliative Care Development in the WHO-European Region: Children Living in Low-to-Middle-Income Countries Are Less Likely to Access It. J Pain Symptom Manage. 2020;60(4):746-753. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman. 2020.04.028

28. Knapp C, Woodworth L, Wright M, Downing J, Drake R, Fowler-Kerry S, et al. Pediatric Palliative Care Provision Around the World: A Systematic Review. Pediatr Blood Cancer. 2011;57:361-368. https://doi.org/10.1002/pbc.23100

29. Clelland D, van Steijn D, Macdonald ME, Connor S, Centeno C, Clark D. Global development of children's palliative care: An international survey of in-nation expert perceptions in 2017. Wellcome Open Res. 2020;5:99. https://doi.org/10.12688/wellcomeopenres.15815.3

30. Connor S, Downing J, Marston J. Estimating the Global Need for Palliative Care for Children: A Cross-Sectional Analysis. J Pain Symptom Manage. 2017;53(2): 171-177. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2016.08.020

31. Fraser L, Deborah G, Stuart J, Norman P, Parslow R. Estimating the Current and Future Prevalence of Life-Limiting Conditions in Children in England. Palliat Med. 2021;35(9):1641-1651. https://doi.org/10.1177/0269216320975308

32. Савва Н.Н., ред. Паллиативная помощь детям в России: потребность, состояние, концепция развития. Москва; 2015. 100 с.