ТАМЕКИ ТАРТУУ ЖАШТАР ЖАНА ӨСПҮРҮМДӨР  АРАСЫНДА КАЙРАДАН МОДАДА. ЭЛЕКТРОНДУК ЧЫЛЫМ

Г.Т. Эгембердиева; А.Ж. Султашев; П. Курманбекова

doi:10.54890/1694-8882-2024-5-181

Г.Т. Эгембердиева А.Ж. Султашев П. Курманбекова

DOI:

https://doi.org/10.54890/1694-8882-2024-5-181

Аннотация

Макала азыркы учурда жаштар арасында папулярдуу болуп жаткан чылым чегүү жана электрондук тамеки, анын ден соолукка тийгизген таасири жана зыянынын актуалдуу аспектилерин ачып берет. Иштин олуттуу бөлүгү жаштар жана окуучулар арасында чылым чегүүсүнө анализ жасалган. Бул эл арасындагы тамеки чегүүнүн канчалык таралгандыгы жөнүндө баяндалат. Макалада жаштар арасындагы 14-31 жаштагы тургундардын суроо-жооп катары алынган анкеталык отчеттор талдоого алынды. Калктын ар кандай курактык (14-31) топторунун арасындагы анкеталык сурамжылоого 126 адам катышты. Окуучулардын арасындагы (14-15жаш) ооз эки сурамжылоого катышкандар 76 окуучуну түздү. Алардын 51%ы эркектер жана 49% аялдар. Жаш курагы боюнча 14-18жаш 16%, 19-23 жаш 69%, 24-30 жаш 12%, 30 жаштан жогоркулары 3%ын түзөт.
Иштин максаты. Эл арасындагы, анын ичинде жаштардын чылым тартуусунун эпидемиологиясы жана алардын жаштар арасында (14-31жаш) таралуу абалын изилдөө болуп саналат. Изилдөө Бишкек шаарынын тургундары жана окуучулар арасында өткөрүлдү.
Изилдөөнүн материалдарына 14-31 жаштар арасындагы мектеп окуучуларынын жана жаштардын арасында өткөрүлгөн анкеталык статистикалык эсептөөлөрү кирет.
Мектеп окуучуларынын арасындагы ачык суроо-жооптун жыйынтыгы төмөндөгүчө: 18%чегип көргөн эмес, 25% колдонуп көргөн жана азыр да чегет, 57% колдонуп көргөн. Өспүрүмдөр жана мектеп окуучуларынын дээрлик 82%ы чылымды мектепте окуп жүргөн мезгилинде эле татып көрүшөт жана 25%ы ошол учурдан баштап чегип башташат.

Ключові слова:

чылым тартуу, жаштар, вейп, ден-соолук, жаш өспүрүм, статистика, никотин, мода, организм

Біографії авторів

Г.Т. Эгембердиева, И.К. Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясы

Жалпы гигиена кафедрасы

А.Ж. Султашев, И.К. Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясы

Жалпы гигиена кафедрасы

Посилання

1. World Health Organization. Electronic Nicotine and Non-Nicotine Delivery Systems. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2020. 20 p. Available from: https://www.who.int/europe/publications/i/item/WHO-EURO-2020-4572-44335-62638

2. World Health Organization. WHO study group on tobacco product regulation: report on the scientific basis of tobacco product regulation: seventh report of a WHO study group. Geneva: WHO; 2019. 275 с. ISBN 9789241210249. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/who-study-group-on-tobacco-product-regulation-report-on-the-scientific-basis-of-tobacco-product-regulation-seventh-report-of-a-who-study-group.

3. Shapiro H. Burning Issues: The Global State of Tobacco Harm Reduction 2020. London: Knowledge-Action-Change; 2020. 162 p.

4. Brown EG. State Health Officer’s Report on E-Cigarettes. Sacramento: California Department of Public Health; 2015. 32 p.

5. World Health Organization. Conference of the Parties to the WHO Framework Convention on Tobacco Control. Electronic nicotine delivery systems, including e-cigarettes. Seoul, Republic of Korea, 12-17 November 2012; 2012. 14 p. Available from: https://apps.who.int/gb/fctc/pdf/cop5/fctc_cop5_13-en.pdf

6. National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US), Office on Smoking and Health. E-Cigarette Use Among Youth and Young Adults: A Report of the Surgeon General [Internet]. Atlanta (GA): Centers for Disease Control and Prevention (US); 2016. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ books/NBK538680/

7. Britton J, Bogdanovica I, Ashcroft R, McNeill A. Electronic cigarettes, smoking and population health. Clin Med (Lond). 2014; 14(4):334-337. https://doi.org/10.7861 /clinmedicine.14-4-334

8. National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Health and Medicine Division; Board on Population Health and Public Health Practice; Eaton DL, Kwan LY, Stratton K, et al., eds. Public Health Consequences of E-Cigarettes. Washington (DC): National Academies Press (US); January 23, 2018. https://doi.org/ 10.17226/24952

9. Kleinman MT, Arechavala RJ, Herman D, Shi J, Hasen I, Ting A, et al. E-cigarette or vaping product use-associated lung injury produced in an animal model from electronic cigarette vapor exposure without tetrahydrocannabinol or vitamin E oil. J Am Heart Assoc. 2020;9(18):e017368. https://doi.org/10.1161/JAHA.120.017368

10. Lee AC, Chakladar J, Li WT, Chen C, Chang EY, Wang-Rodriguez J, et al. Tobacco, but not nicotine and flavor-less electronic cigarettes, induces ACE2 and immune dysregulation. Int J Mol Sci. 2020;21(15):5513. https://doi.org/10.3390/ ijms21155513

11. Gravely S, Yong HH, Reid JL, East KA, Gartner CE, Levy DT, et al. Do Current Smokers and Ex-Smokers Who Use Nicotine Vaping Products Daily Versus Weekly Differ on Their Reasons for Vaping? Findings from the 2020 ITC Four Country Smoking and Vaping Survey. Int J Environ Res Public Health. 2022;19(21):14130. https://doi.org/10.3390/ijerph192114130

12. Sircar NR, Bialous SA. Assessing the links between human rights and global tobacco control through statements made on global fora. BMC Public Health. 2021;21(1):439. https://doi.org/10.1186/s12889-021-10451-2

13. Hartmann-Boyce J, Lindson N, Butler AR, McRobbie H, Bullen C, Begh R, et al. Electronic cigarettes for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev. 2022;11(11):CD010216. https://doi.org/10.1002/14651858.CD010216.pub7