РАСПРОСТРАНЕННОСТЬ КОГНИТИВНЫХ НАРУШЕНИЙ  У ПОЖИЛЫХ ПАЦИЕНТОВ С АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТОНИЕЙ

М.М. Мурзаибрагимова; А.О. Мусакеев; М.А. Арстанбекова; С.М. Маматов

doi:10.54890/1694-8882-2024-5-50

М.М. Мурзаибрагимова А.О. Мусакеев М.А. Арстанбекова С.М. Маматов

DOI:

https://doi.org/10.54890/1694-8882-2024-5-50

Аннотация

Кан тамырлардын когнитивдик бузулушунун эволюциясы, өзгөчө гипертония оорунун глобалдык жүгүн жана ден соолуктун жалпы жоготуусунун негизги фактору болуп саналган ушул доордо ден-соолукка коркунуч туудурган коркунучка айланууда. Гипертония мээнин микроциркуляциясынын өзгөрүшү жана тамырлардын терс ремоделизациясы менен коштолуп, психикалык процесстин ылдамдыгынын басаңдашы, абстракттуу ой жүгүртүүнүн төмөндөшү, тил жөндөмүнүн төмөндөшү, көңүл буруу менен эс тутумдун жетишсиздиги менен коштолот. Кыргызстанда гипертониянын тездик менен өсүп жаткан жүгүнө байланыштуу биз Бишкектеги №1 клиникалык көп тармактуу ооруканага жаткырылган гипертония менен ооруган бейтаптар арасында когнитивдик бузулуунун таралышын жана байланышын бааладык. Бул изилдөө когнитивдик төмөндөө системалуу гипертония менен ооруган адамдар арасында кыйла таралган экенин баса белгилейт. Бул изилдөөдө гипертония менен ооруган катышуучулардын бештен экиден ашыгы когнитивдик начарлашкан. Адабиятта гипертония менен ооруган адамдардын арасында когнитивдик бузулуу (16,5-63,9%) таралышы боюнча кеңири өзгөрмөлөр бар, бирок биздин көрсөткүчүбүз ортого түшөт. Бул таралган айырмачылык популяциянын мүнөздөмөлөрүндөгү айырмачылыктардан жанаизилдөөлөр боюнча когнитивдик функцияны баалоо үчүн колдонулган инструменттердин өзгөрмөлүүлүгүнөн келип чыгышы мүмкүн. Ошондуктан, гипертония менен ооруган бейтаптарды күнүмдүк баалоодо когнитивдик баалоону киргизүү абдан маанилүү.

Ключові слова:

артериялык гипертензия, улгайган бейтаптар, когнитивдик бузулуулар

Біографії авторів

М.М. Мурзаибрагимова, И.К. Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясы

Госпиталдык терапия жана гематология курсу кафедрасы

А.О. Мусакеев, И.К. Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясы

Госпиталдык терапия жана гематология курсу кафедрасы

М.А. Арстанбекова, И.К. Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясы

Госпиталдык терапия жана гематология курсу кафедрасы

С.М. Маматов, И.К. Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясы

Госпиталдык терапия жана гематология курсу кафедрасы

Посилання

1. Leung AA, Daskalopoulou SS, Dasgupta K, McBrien K, Butalia S, Zarnke KB, et al. Hypertension Canada’s 2017 guidelines for diagnosis, risk assessment,prevention, and treatment of hypertension in adults. Can J Cardiol. 2017;33(5):557–576. https://doi.org/10.1016/j.cjca.2017.03.005

2. Forouzanfar MH, Liu P, Roth GA, Ng M, Biryukov S, Marczak L, et al. Global burden of hypertension and systolic blood pressure of at least 110 to 115 mm hg, 1990-2015. JAMA. 2017;317:165–82. https://doi.org/10.1001/jama.2016.19043

3. Whitworth JA; World Health Organization, International Society of Hypertension Writing Group. 2003 World Health Organization (WHO)/International Society of Hypertension (ISH) statement on management of hypertension. J Hypertens. 2003;21(11):1983-1992. https://doi.org/10.1097/00004872-200311000-00002

4. Hughes TM, Sink KM. Hypertension and Its Role in Cognitive Function: Current Evidence and Challenges for the Future. Am J Hypertens. 2016;29(2):149-157. https://doi.org/10.1093/ajh/hpv180

5. World Health Organization. Global action plan on the public health response to dementia 2017–2025. Geneva: World Health Organization; 2017. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/global-action-plan-on-the-public-health-response-to-dementia-2017---2025

6. Faraco G, Iadecola C. Hypertension: a harbinger of stroke and dementia. Hypertension. 2013;62(5):810-817. https://doi.org/10.1161/HYPERTENSIONAHA.113.01063

7. Hugo J, Ganguli M. Dementia and cognitive impairment: epidemiology, diagnosis, and treatment. Clin Geriatr Med. 2014;30(3):421-442. https://doi.org/10.1016/ j.cger.2014.04.001

8. Iadecola C, Gottesman RF. Neurovascular and Cognitive Dysfunction in Hypertension. Circ Res. 2019;124(7):1025-1044. https://doi.org/10.1161/CIRCRESAHA. 118.313260

9. Bucur B, Madden DJ, Spaniol J, Provenzale JM, Cabeza R, White LE, et al. Age-related slowing of memory retrieval: contributions of perceptual speed and cerebral white matter integrity. Neurobiol Aging. 2008;29(7):1070-1079. https://doi.org/10.1016/j.neurobiolaging.2007.02.008

10. Meschia JF, Bushnell C, Boden-Albala B, Braun LT, Bravata DM, Chaturvedi S, et al. Guidelines for the primary prevention of stroke: a statement for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2014;45(12):3754-3832. https://doi.org/10.1161/STR.0000000000000046

11. Birhanu TE, Kassa MA, Getachew B, Dereje D, Gerbi A. Prevalence and predictors of cognitive impairment among hypertensive patients on follow up at Jimma University medical center, Jimma, Southwest Ethiopia. EJCM. 2019; 7(3): 117–25. https://doi.org/10.32596/ejcm.galenos.2019.05.031

12. Тажибаева У.Ж., Арстанбекова М.А., Мусакеев А.К. Нартаева А.К., Иманалиева Ф.Э., Маматов С.М. Патофизиологические аспекты и лечение дефицита железа у пожилых людей (обзор литературы). Вестник КГМА им И.К. Ахунбаева. 2023;2:65-72. https://doi.org/10.54890/1694-6405_2023_2_65