ЭПИДЕМИОЛОГИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ЗНАЧИМОСТИ ПАРЕНТЕРАЛЬНОГО И ПОЛОВОГО ПУТЕЙ ПЕРЕДАЧИ ВИЧ В КЫРГЫЗСТАНЕ

Д.А. Байызбекова; А.У. Исакова; А. Кубатова; А.Д. Исмаилова; А.Ш. Карагулова

doi:10.54890/.v1i1.1294

Д.А. Байызбекова А.У. Исакова А. Кубатова А.Д. Исмаилова А.Ш. Карагулова

DOI:

https://doi.org/10.54890/.v1i1.1294

Аннотация

Изилдөөнүн максаты Кыргызстанда АИВтин парентералдык жана жыныстык жол менен берилишинин маанисине эпидемиологиялык баа берүү болгон. Материалдар жана ыкмасы. Талдоо жүргүзүү үчүн КР ССМ кан менен жугуучу вирустук гепатиттерди жана адамдын иммундук жетишсиздик вирусун көзөмөлдөө боюнча республикалык борбордун АИВ учуруна көзөмөлдүн электрондук тутумунун маалыматтары колдонулду. Натыйжасы жана талкуу. АИВ-инфекциясынын жугуу жолдорун ретроспективдүү талдоо көрсөткөндөй, акыркы жылдары жаңы учурлардын арасында инъекциялык баңги затын колдонуучулар эмес, жыныстык катнаш аркылуу жуккан адамдар көбүрөөк катталат. АИВтин жаңы учурларын каттоо көбөйүүдө. АИВтин жаңы учурларынын эң көп саны 2018-жылы катталган (818 учур же 100 000 калкка 12,8). Белгилүү өсүш тенденциясы жыл сайын өсүү темпи менен баңги заттарын ийне аркылуу колдонбогон АИВ менен жабыркаган адамдардын каттоосу менен байланыштуу (Тприроста= +9,8 %). Ал эми баңги заттарын ийне аркылуу колдонуучу АИВ менен жабыркаган адамдардын жаңы учурларын каттоонун төмөндөө тенденциясын көрсөтүүдө (Тснижения= - 5,8 % в год). Негизинен БЗИАК эркектер болгондуктан, 2014-жылга оорунун жыныстык жол менен жугуусуна краганда парентералдык жол менен жугуу басымдуулук кылган. Бирок, 2015-жылдан баштап эркектерде АИВ-инфекциясын кан аркылуу жугузуп алуусу 45%дан 3%га чейин төмөндөгөн (2022 г). Республикада АИВ-инфекциясынын эпидемиясына байкоо жүргүзүүнүн бардык мезгилинде баңги затын ийне аркылуу колдонгон аялдарда да жыныстык жол менен жугуу басымдуулук кылганына карабастан, акыркы жылдары парентералдык жугуу жолдун үлүшү да азайган. Алардын басымдуу бөлүгү 18-49 жаштагы активдүү репродуктивдүү куракта экени кырдаалды курчутат. Жыйынтыгы. Жаштардын аярлуу топко же жалпы калкка кирээрине крабастан, аларга алдын алуу программаларынын артыкчылыктуулугун кайра карап чыгуу керек.

Ключові слова:

АИВ, БЗИАК, АИВмЖА, кан аркылуу жугуу жолу, жыныстык жолу аркылуу жугуу.

Посилання

1. Байызбекова Д.А. Комплексная оценка эпидемиологии наркопотребления и проблем профилактики ВИЧ-инфекции в Кыргызской республике [диссертация]. Бишкек; 2011. 221 с.

2. Всемирная организация здравоохранения. Сводные руководства по ВИЧ-инфекции в ключевых группах населения: профилактика, диагностика, лечение и уход. ВОЗ; 2016. Режим доступа: https://www.who.int/publications/ i/item/9789241511124

3. UNAIDS. Global HIV & AIDS statistics – Fact sheet. 2023. Available from: https://www.unaids.org/en/resources/fact-sheet

4. Браун Т., Франклин Б., МакНэйл Дж., Милз С. Эффективная стратегия профилактики в условиях низкой распространенности ВИЧ. Нью-Йорк: ЮНЭЙДС; 2001. 35 с.

5. UNAIDS. Worldwide, more than half of new HIV infections now among key populations and their sexual partners. 2019. Available from: https://www.unaids.org/en/resources/presscentre/featurestories/2019/november/20191105_key-populations

6. Vickermana P, Platt L, Jolley E, Rhodes T, Kazatchkinec MD, Latypov A. Controlling HIV among people who inject drugs in Eastern Europe and Central Asia: Insights from modelling. International Journal of Drug Policy.2014;25:1163–1173.

7. UNODC. Central Asia Synthetic Drug Situation Assessment. 2017. Available from: https://www.unodc.org/unodc/en/scientists/Central-Asia-synthetic-drugs-situation-assessment.html

8. Покровский В.В., Ладная Н.Н., Соколова Е.В., Буравцова Е.В. ВИЧ-инфекция. Информационный бюллетень №26. Москва; 2004. 35 с.

9. Республиканский центр по контролю за гемоконтактными вирусными гепатитами и вирусом иммунодефицита человека МЗ КР. Ситуация по ВИЧ-инфекции в Кыргызской Республике на 01.01.23. Режим доступа: https://aidscenter.kg/wp-content/uploads/2023/03/01.01.2023.pdf

10. Скутельчук О., Карипова А., Темиров А., Дооронбекова А. Оценка численности лиц, употребляющих инъекционные наркотики (ЛУИН), в Кыргызской Республике. Бишкек; 2014. 86 с.

11. Оценка национальных расходов в связи со СПИДом 2018-2020. Финансовый мониторинг потоков ресурсов и расходов. Бишкек; 162 с.

12. Исмаилова А.Д. Распространенность ВИЧ-инфекции среди женщин в Кыргызской Республике [диссертация]. Бишкек; 2017. 25 с.

13. Исмаилова А.Д., Карагулова А.Ш., Байызбекова Д.А. Элиминация вертикальной передачи ВИЧ в Кыргызской Республике. Здравоохранение Кыргызстана. 2018;2:116-120.